«Μέγαν εὕρατο ἐv τοῖς κιvδύvοις, σέ ὑπέρμαχοv, ἡ οἰκουμένη, Ἀθλοφόρε τά ἔθνη τροπούμενον. Ὡς οὖν Λυαίου καθεῖλες τήν ἔπαρσιν, ἐν τῷ σταδίῳ θαῤῥύvας τόν Νέστορα, οὕτως Ἅγιε, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστόν τόν Θεόν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τό μέγα ἔλεος».
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΟΥ ΜΥΡΟΒΛΗΤΟΥ
Τα γιορτινά της βάζει αυτές τις μέρες η Θεσσαλονίκη τιμώντας τον πολιούχο της, τον Άγιο Δημήτριο.
Αν κατεβεί ο πιστός ή ο απλός επισκέπτης τα λίγα σκαλοπάτια που υπάρχουν στον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου θα βρεθεί στην κρύπτη ή αν θέλετε στον χώρο φυλάκισης του Αγίου Δημητρίου.
Στον τόπο που μαρτύρησε… Θα ταξιδέψει νοερά αιώνες πριν, στα δύσκολα χρόνια για τους χριστιανούς, θα μάθει πως και γιατί φυλακίστηκε ο Άγιος Δημήτριος, αλλά και για τον μαρτυρικό του θάνατο.
Το mynews.gr βρέθηκε στην κρύπτη και συνομίλησε με τον πατήρ, Νικόλαο Χαμαμτζόγλου, εφημέριο του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης.
Γράφει ο Χρήστος Νάσκας
Με εξαιρετικό λόγο και ενδιαφέροντα στοιχεία μας έδωσε τη δυνατότητα να γνωρίσουμε εκείνη την ταραγμένη εποχή, αλλά και την ευλάβεια που νιώθουν οι πιστοί που έρχονται στον Άγιο Δημήτριο.
Από ολόκληρο τον κόσμο…
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και η αναφορά του πατήρ Νικολάου τις αγιογραφίες που βρίσκονται στο παρεκκλήσι του Αγίου Ευθυμίου.
«Κανείς δεν μένει χωρίς πατρίδα
όσο υπάρχει η Θεσσαλονίκη»
Θα ξεκινήσουμε με δυο σημαντικές αναφορές του πατήρ Νικολάου για τη Θεσσαλονίκη, αναφορές που επιβεβαιώνουν τη μοναδικότητα της Θεσσαλονίκης και την ευλάβεια που νιώθουν παντού για τον πολιούχο της, τον Άγιο Δημήτριο.
«Αυτό που συμβαίνει αυτές τις μέρες είναι κάτι μοναδικό και έχει μια μακραίωνη παράδοση.
Οι γιορτές που λέμε Δημήτρια έχουν ξεκινήσει πριν από 15 αιώνες περίπου και οι ιστορικοί της εποχής λένε πως μια ολόκληρη πόλη γέμιζε από σκηνές έξω από τα δυτικά τείχη.
Έρχονταν για τον Άγιο Δημήτριο από όλη τη Μεσόγειο και όχι μόνο.
Ήταν ένα παγκόσμιο γεγονός, πανορθόδοξο.
Βεβαίως έχουμε το θαύμα της μυροβλησίας και πολύς κόσμος συντρέχει και για αυτό.
Οι γιορτές κρατούσαν μέρες και θα ήθελα να κάνω δυο μικρές αναφορές σε δυο ιστορικά στοιχεία.
Το ένα είναι αυτό που εκφράζει ο ιστορικός Νικηφόρος Χούμνος τον 14ο αιώνα λέγοντας: Κανείς δεν μένει χωρίς πατρίδα όσο υπάρχει η Θεσσαλονίκη.
Και το δεύτερο, μια επιγραφή που υπάρχει σε ένα ψηφιδωτό, εδώ στον ναό του Αγίου Δημητρίου που λέει ακριβώς για τον Άγιο Δημήτριο που αγαπάει την πόλη του, τη φροντίζει και προσφέρει σε αυτή», είπε στο mynews.gr ο πατήρ Νικόλαος.
Νέος, με ευγενική και αρχοντική
καταγωγή και με πολλά χαρίσματα
- Ποιος ήταν ο Άγιος Δημήτριος;
«Ο Άγιος Δημήτριος ήταν μια πολύ μεγάλη προσωπικότητα της εποχής.
Νέος, με ευγενική και αρχοντική καταγωγή και με πάρα πολλά χαρίσματα.
Και σωματικά και πνευματικά και διανοητικά και ψυχικά, τα οποία εκτίμησε ο ίδιος ο αυτοκράτορας και τον κατέστησε και στρατηγό του Θέματος τότε της Θεσσαλίας, αλλά και αργότερα πολιτικό διοικητή όλης της περιοχής της Μακεδονίας μας.
Όλα αυτά τέλη του 3ου αιώνα.
Ο Άγιος Δημήτριος δεν ήταν μεγάλος στην ηλικία, μαρτύρησε σε ηλικία 20 με 24 χρονών.
Από 18 χρονών ήταν στρατηγός και μετά στα 20 πολιτικός διοικητής».
- Τι σημαίνει για τη Θεσσαλονίκη ο Άγιος Δημήτριος στο πέρασμα όλων αυτών των αιώνων;
«Ίσως είναι υποκειμενική η απάντηση, αλλά Θεσσαλονίκη ίσον Άγιος Δημήτριος σε ένα μεγάλο βαθμό γιατί έχει ταυτιστεί με την πόλη, είναι ο πολιούχος της.
Έχουμε μια σειρά από πολιουχικά θαύματα όπως λέμε τα οποία δείχνουν τη σύνδεση του Αγίου Δημητρίου με την πόλη του, αλλά και την αγάπη του για αυτή.
Αυτό το αναγνωρίζουν και εκτός Ελλάδας αν θέλετε.
Μου έχουν πει ας πούμε πως σε ξένα αεροδρόμια της Βόρειας Ευρώπης στις αίθουσες αναμονής όπου υπάρχει η αναγγελία της πτήσης στην οθόνη εμφανίζεται ο ναός του Αγίου Δημητρίου.
Ακόμη και αυτό κάτι δείχνει, πως ταυτίζεται με την πόλη».
Η πίστη του Αγίου Νέστορα,
η μάχη και η νίκη του με τον Λυαίο
- Δύσκολα χρόνια πάντως για τους χριστιανούς εκείνη την εποχή
«Ναι, ήταν δύσκολα γιατί υπήρχαν οι διωγμοί και ο Άγιος Δημήτριος ήταν ένα από τα θύματα αυτών των διωγμών. Γιατί φυλακίστηκε εξαιτίας του γεγονότος ότι μιλούσε και κήρυττε για τον Χριστό πράγμα ασύμβατο με τα θέσμια της εποχής τότε.
Εκφράζω πάλι προσωπική άποψη, δεν διεκδικώ καμία αυθεντία, αλλά θεωρώ πως οι διωγμοί εναντίον των χριστιανών δεν οφειλόταν σε κάποιο γεγονός εξωτερικού μίσους για μια ειδική ομάδα, θρησκευτική.
Αλλά στο κήρυγμα του χριστιανισμού που ίσως ήταν μια βόμβα στα θεμέλια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ, όπως λέει ο Απόστολος Παύλος.
Με ποια έννοια;
Οι χριστιανοί , πρώτον, σέβονται μεν τον αυτοκράτορα , τιμούσαν τον αυτοκράτορα, αλλά δεν δέχονταν σαν θεό τον αυτοκράτορα όπως ήταν τότε το καθεστώς.
Οπότε αυτό ήταν μια μεγάλη ανατροπή και βεβαίως σε κοινωνικό επίπεδο από τη στιγμή που υπήρχε η δουλεία, ακόμη και η θέση της γυναίκας που ήταν πολύ υποτιμημένη τότε.
Και έρχεται ο χριστιανισμός να διακηρύξει ότι δεν υπάρχει καμία διάκριση για κανέναν άνθρωπο ανεξαρτήτως φυλής, φύλου ή καταγωγής.
Υπήρχαν άλλες θρησκείες, ο μιθριδατισμός π.χ. που ήταν ανθούσα μέσα στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, αλλά ειδικά στον χριστιανισμό υπήρχε αυτή η αντιμετώπιση.
Η κρύπτη του ναού, του Αγίου Δημητρίου στην ουσία είναι ο χώρος, αν μου επιτραπεί η λέξη, ένας χώρος όπου έφευγαν τα ακάθαρτα νερά, από τα δημόσια λουτρά και τα λουτρά που υπήρχαν δίπλα στο στάδιο της τότε εποχής όπου γίνονταν οι διάφοροι αγώνες, παλαιστικοί, μονομαχίες. Υπήρχε λοιπόν ο χώρος δίπλα όπου οι μονομάχοι ή οι αθλητές έκαναν το λουτρό τους και όλα τα ακάθαρτα νερά κατέληγαν , συγχωρέστε μου τη λέξη, σε έναν βόθρο, μια μεγάλη δεξαμενή.
Και σε αυτόν τον χώρο φυλακίστηκε ο Άγιος Δημήτριος. Φυλακίστηκε λοιπόν στην κρύπτη διότι τον έφεραν μπροστά στον αυτοκράτορα ανακρίνοντάς τον με την κατηγορία ότι ήταν χριστιανός και κήρυττε τον χριστιανισμό ενώ ταυτόχρονα ήταν και αξιωματούχος με ένα μεγάλο αξίωμα που του είχε δώσει ο αυτοκράτορας.
Τον έφεραν λοιπόν στο στάδιο, όπου ομολόγησε ο Άγιος Δημήτριος την πίστη του. Για να μην ασχοληθεί περισσότερο ο αυτοκράτορας τον φυλάκισε εδώ, στην κρύπτη όπως λέμε. Οι αγώνες συνεχίζονταν στο στάδιο, αλλά στη διάρκεια των αγώνων υπήρχε ένας πολεμιστής, φίλος του αυτοκράτορα, ο Λυαίος, ο οποίος ήταν από τη φυλή των Βανδάλων.
Οι χρονογράφοι της εποχής τον παρουσιάζουν σαν μια πολεμική μηχανή, 2,20 στο ύψος και με όλη την αρματωσιά και την πανοπλία μπορούμε να φανταστούμε και να αντιληφθούμε το θέαμα.
Έβγαινε στο στάδιο και διακήρυττε, προκαλούσε αν θέλετε και έλεγε οι δικοί μου οι θεοί είναι οι δυνατότεροι και ανώτεροι. Και αν κάποιος θέλει να το αμφισβητήσει και έρθει να παλέψει και να μονομαχήσει μαζί μου.
Αν τον νικήσω εγώ θα αποδειχθεί ότι οι δικοί μου θεοί είναι πιο δυνατοί, αν με νικήσει θα δεχθούμε ότι ο άλλος θεός ή οι άλλοι θεοί είναι πιο δυνατοί. Κανείς δεν έβγαινε γιατί προφανώς φοβόντουσαν αυτόν τον θηριώδη πολεμιστή.
Αυτή η πρόκληση όμως έφερε μια αντίδραση στην ψυχή ενός 15χρονου νέου, του Νέστορα, ο οποίος ήταν μαθητής του Αγίου Δημητρίου και μην μπορώντας να αντέξει τη βλασφημία στο όνομα του αληθινού Θεού ήρθε στον χώρο που ήταν φυλακισμένος ο Άγιος Δημήτριος και επικοινώνησε μαζί του έξω από ένα παραθυράκι με τον Άγιο.
Του ζήτησε την ευχή και την ευλογία του να μονομαχήσει με τον Λυαίο για να μη βλασφημείτε το όνομα του Θεού.
Πήρε την ευλογία του Αγίου Δημητρίου ο οποίος του είπε και τον Λυαίο θα νικήσεις και για τον Χριστό θα μαρτυρήσεις.
Ο Άγιος Νέστορας όταν εμφανίστηκε και ζήτησε να πολεμήσει με τον Λυαίο όλοι γέλασαν, γιατί ήταν ένα παιδάκι, ένας 15χρονος νέος.
Και μάλιστα ο αυτοκράτορας του είπε, φύγε από εδώ παλικάρι μου, πήγαινε, μη χαραμίσεις τη ζωή σου, θα σου δώσω και χρήματα. Αλλά επέμενε ο Άγιος Νέστορας και μονομάχησε με τον Λυαίο.
Με τη βοήθεια του Θεού επανελήφθη το σκηνικό Δαβίδ και Γολιάθ και ο Άγιος Νέστορας νίκησε τον Λυαίο.
Θύμωσε και στεναχωρήθηκε ο αυτοκράτορας και επειδή ο Άγιος Νέστορας βγαίνοντας από το στάδιο φώναξε Θεέ Δημητρίου βοήθησέ με, αντιλήφθηκε ο αυτοκράτορας ότι αυτός που έδωσε δύναμη και κουράγιο να νικήσει ήταν ο Άγιος Δημήτριος.
Έστειλε λοιπόν στρατιώτες στην κρύπτη, στον χώρο φυλακίσεως οι οποίοι λόγχισαν τον Άγιο Δημήτριο και έτσι τον θανάτωσαν.
Ο χώρος της κρύπτης είναι κάτω από το ιερό του ναού του Αγίου Δημητρίου.
Λίγα χρόνια μετά το μαρτύριο του Αγίου Δημητρίου χτίζεται ένας μικρός ευκτήριος οίκος.
Ο τόπος όπου ο κάθε άνθρωπος δίνει τη ζωή του και θυσιάζεται από αγάπη για τον Χριστό, είναι για τους χριστιανούς τόπος ιερός. Και τα χρόνια εκείνα έχτιζαν μικρά εκκλησάκια, τα μαρτύρια.
Ονομάζονταν έτσι ο τόπος μαρτυρίου, έτσι και εδώ ο τόπος αυτός είναι μαρτύριο. Οι χριστιανοί έχτιζαν τότε έναν ευκτήριο οίκο που είναι στις διαστάσεις του ιερού του ναού σήμερα.
Και ήταν ο τάφος του Αγίου Δημητρίου. Θεωρούμε με μεγάλη βεβαιότητα ότι ο χώρος έχει μείνει αναλλοίωτος, στη συνέχεια ο ευκτήριος οίκος και μετά η πρώτη και δεύτερη βασιλική που χτίσθηκε».
Τη μέρα που βρέθηκε το mynews.gr στην κρύπτη υπήρχε αρκετός κόσμος και μάλιστα και πολλά παιδιά με τους δασκάλους και τους καθηγητές τους.
«Ναι, έρχεται κόσμος» μας λέει ο πατήρ Νικόλαος και συνεχίζει:
«Πολλοί τουρίστες που έρχονται στη Θεσσαλονίκη μας περνάνε από τον ναό αφού από ιστορικής αλλά και αρχιτεκτονικής πλευράς έχει μεγάλη αξία, όπως και ο διάκοσμος που έχει ο ναός.
Αλλά και για εμάς τους χριστιανούς , που είναι το σπίτι μας, εδώ είναι ο Άγιος μας, ο πολιούχος μας.
Αν εξαιρέσουμε το διάστημα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που ήταν τζαμί, 1.700 χρόνια είναι ναός.
Οι χριστιανοί ελκύονται από την αγάπη και την ευλάβεια που έχουν για τον Άγιο Δημήτριο και έρχονται εδώ κοντά του.
Από τις έξι το πρωί μέχρι τις δέκα το βράδυ όλο τον χρόνο έρχονται άνθρωποι, προσκυνητής, επισκέπτης. Πάντα, όλο τον χρόνο συμβαίνει αυτό.
Από τα σλαβικές χώρες δείχνουν ιδιαίτερη ευλάβεια, έρχονται με υπομονή, θα προσκυνήσουν τα λείψανα του Αγίου και τα άλλα σεβάσματα που έχει ο ναός.
Αλλά έρχεται κόσμος από την Ευρώπη γενικότερα, από την Αμερική, από τον Καναδά, από Αυστραλία, από Βραζιλία, από Ασία.
Οι εξαιρετικές αγιογραφίες και το
ενδιαφέρον επισκεπτών από τη Νότια Κορέα
Η συζήτηση με τον πατήρ Νικόλαο έγινε στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ευθυμίου.
Τον ρωτήσαμε τι του έχει κάνει εντύπωση όλα τα χρόνια, κάτι που έχει μείνει στο μυαλό του.
Γεμάτη ιστορία και αξία η απάντησή του:
«Το εκκλησάκι του Αγίου Ευθυμίου έχει σημαντικές αγιογραφίες, τοιχογραφίες, οι οποίες είναι έργα ενός εκ των κορυφαίων εκφραστών της λεγόμενης Μακεδονικής σχολής, της Βυζαντινής αγιογραφίας.
Του Εμμανουήλ Πανσέληνου…
Ήταν αγιογράφος και μάλιστα φιλοτέχνησε τον ναό του Πρωτάτου στο Άγιο όρος, ο κεντρικός ναός στις Καρυές του Αγίου Όρους.
Ήρθε λοιπόν ένα γκρουπ από τη Νότια Κορέα. Και για τον Άγιο Δημήτριο φυσικά, αλλά ήθελε ειδικά να δει τις αγιογραφίες του παρεκκλήσιου του Αγίου Ευθυμίου, που είναι φιλοτεχνημένες από τον Εμμανουήλ Πανσέληνο. Αγιογραφίες που είναι τόσο σημαντικές, άσχετα αν δεν είναι σε καλή κατάσταση.
Χωρίς να είμαι σίγουρος, έχω πληροφορηθεί πως στις χώρες της Άπω Ανατολής και στην Ιαπωνία χρησιμοποιούν την ορθόδοξη αγιογραφία και σαν μέθοδο ψυχοθεραπείας, ίσως γιατί χρειάζεται υπομονή, αλλά και για τα σχήματα, τα χρώματα, τα πρόσωπα, η επαφή με το πρόσωπο.
Έχω τον λογισμό, μήπως οι άνθρωποι αυτοί είχαν κάτι τέτοιο υπόψιν τους και ήθελαν να δουν αυθεντικό εκφραστή αγιογραφίας εκκλησιαστικής.
Ήρθαν λοιπόν από τη Νότια Κορέα για να δουν αυτές τις αγιογραφίες του Εμμανουήλ Πανσέληνου».
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ