Λάτρης των “whodunit” μυθιστορημάτων, ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης είναι αναμφίβολα ανανεωτής της αστυνομικής λογοτεχνίας, με την παρουσία του στη σύγχρονη λογοτεχνία να είναι ενεργή και, πάνω από όλα, καθηλωτική.
Ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Γεννημένος στο Ηράκλειο Κρήτης, σπούδασε Νομική και Εγκληματολογία στην Αθήνα και το Παρίσι, ενώ έχει εργαστεί ως δικηγόρος στη γαλλική πρωτεύουσα.
Έχει συγγράψει αστυνομικά μυθιστορήματα και δοκιμιακά βιβλία για την αισθητική του εγκλήματος, εισάγοντας την έννοια του criminart. Το πρώτο του αστυνομικό μυθιστόρημα, που εκδόθηκε στα γαλλικά με τίτλο «Au 5e étage de la faculté de droit» (Στον 5ο όροφο της Νομικής), έχει αποσπάσει το βραβείο της Académie du Var.
Μιλώντας αποκλειστικά στο mynews.gr, ο αγαπημένος μας συγγραφέας αναφέρεται στις επόμενες περιπέτειες του αστυνόμου Μάρκου, τα αγαπημένα του βιβλία, το ερώτημα αν υπάρχει τέλειο έγκλημα, αλλά και στο μέλλον του ελληνικού αστυνομικού μυθιστορήματος.
1. Το όνομα του βασικού ήρωα των μυθιστορημάτων σας φαίνεται να έχει ομοιότητα με το δικό σας. Υπάρχουν άλλες ομοιότητες με το λογοτεχνικό σας «παιδί»;
Όντως ο αστυνόμος Χριστόφορος Μάρκου γεννήθηκε ως alter ego μου (εξού και το όνομά του), ως αντικατοπτρισμός στο πεδίο δράσης της δικής μου θεωρητικής κατάρτισης στο έγκλημα. Σύντομα όμως, ήδη από το πρώτο βιβλίο, διεκδίκησε και κέρδισε την ανεξαρτησία του, δρα κι αντιδρά πλέον ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα.
Κάποιες ομοιότητές μας παραμένουν (ενδεικτικά η αγάπη μας για την αστυνομική λογοτεχνία και την όπερα), αλλά οι διαφορές μας είναι εξίσου έντονες: σε αντίθεση με τον δημιουργό του ο Μάρκου είναι μάλλον μονήρης, αντικοινωνικός και ζει αποκλειστικά για, και μέσω της δουλειάς του.
2. Στα βιβλία σας δίνονται κλιμακωτά όλα τα στοιχεία, για να ανακαλύψει ο αναγνώστης τον δράστη. Πόσο εύκολο είναι να αναπτύξετε αυτή τη «σχέση» με το αναγνωστικό σας κοινό;
Η εντιμότητα απέναντι στον αναγνώστη είναι για μένα εκ των ων ουκ άνευ: ο συγγραφέας πρέπει να παρέχει όλα τα στοιχεία, κεκαλυμμένα φυσικά, προκειμένου να δώσει την ευκαιρία στον αναγνώστη να λύσει μόνος του το μυστήριο.
Η απόκρυψη στοιχείων, η ξαφνική εισαγωγή νέων προσώπων στις τελευταίες δέκα σελίδες του βιβλίου, ως από μηχανής θεούς, για μια βεβιασμένη λύση είναι τακτικές που με απογοητεύουν ως αναγνώστη κι έτσι δεν τις υιοθετώ ως δημιουργός. Σέβομαι τους αναγνώστες μου και ξέρω πως αυτό το αντιλαμβάνονται και το εκτιμούν.
3. Από τη Νομική στην Εγκληματολογία και από εκεί στη συγγραφή. Πώς συνδυάζονται αυτά τα γνωστικά αντικείμενα και πόσο επηρέασαν την απόφασή σας να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;
Χωρίς τη θεωρητική μου κατάρτιση και την πρακτική μου τριβή με το έγκλημα και τους εγκληματίες δεν θα ήμουν ο συγγραφέας που είμαι.
Οι εμπειρίες από τη Νομική, την Εγκληματολογία, τη μάχιμη δικηγορία, η αγάπη μου για το λογοτεχνικό είδος που υπηρετώ κι ο σεβασμός μου για τους δημιουργούς του, μαζί με την προσκόλλησή μου στη λεπτομέρεια και την ενδελεχή έρευνα για ό,τι κάνω, βρίσκονται στα θεμέλια του έργου μου.
4. Δικηγόρος, Εγκληματολόγος, Συγγραφέας; Ποια ιδιότητα κυριαρχεί περισσότερο μέσα σας;
Πέρασαν πολλά χρόνια και τέσσερα βιβλία (εκ των οποίων δύο βραβευμένα best sellers στη Γαλλία) για να τολμήσω να πω πως είμαι συγγραφέας.
Η λέξη έχει τέτοια βαρύτητα για μένα που μέχρι τότε συστηνόμουν περιφραστικά, ως εγκληματολόγος που γράφει αστυνομικά μυθιστορήματα και δοκίμια για το έγκλημα. Πλέον, αυτό το τόσο βαρύ και πολύτιμο «συγγραφέας» είναι η κυρίαρχη ιδιότητά μου, αφού αφιερώνω στη λογοτεχνία όλον μου τον χρόνο κι αποτελεί και τη μόνη πηγή διαβίωσης μου.
5. Από ποιους μετρ της αστυνομικής λογοτεχνίας έχετε επηρεαστεί;
Δεν είναι μυστικό, είναι εύκολα αναγνωρίσιμο στο στιλ μου αλλά και το λέω ξεκάθαρα, πως η γραφή μου είναι φόρος τιμής στους συγγραφείς της χρυσής περιόδου της αστυνομικής λογοτεχνίας των δεκαετιών του 1920 και ’30, προσαρμοσμένο φυσικά στη σύγχρονη πραγματικότητα.
Η Agatha Christie (της οποίας ο ξένος κι ελληνικός Τύπος με αναφέρουν ως άξιο μαθητή της) κατέχει κεντρική θέση στη μυθοπλασία μου. Και ναι μεν η κοινωνία που περιγράφει είναι ξεπερασμένη, αλλά και η δική μας κοινωνία θα είναι ξεπερασμένη σε εκατό χρόνια.
Αυτό που την καθιστά διαχρονική, με αποτέλεσμα τα βιβλία της να διαβάζονται και να αποτελούν σημείο αναφοράς, ακόμα και σήμερα, είναι η ανάλυση του ανθρώπινου παράγοντα. Αυτά είναι και για μένα τα σημαντικότερα συστατικά: η ψυχολογία και τα κίνητρα του εγκλήματος, τα οποία, όσο κι αν αλλάζουν οι κοινωνικές δομές ή η τεχνολογία, παραμένουν τα ίδια.
6. Τι σημαίνει ο όρος «criminart» που έχετε εισάγει;
Πρόκειται για συνδυασμό των δύο μεγάλων μου ενδιαφερόντων: του επαγγελματικού/ ακαδημαϊκού που είναι το έγκλημα και του προσωπικού που είναι η τέχνη. Θέλησα λοιπόν να αναμείξω και να αναδείξω τη δυϊκότητα της ανθρώπινης φύσης: του σκότους του εγκλήματος/ καταστροφής και του φωτός της τέχνης/ δημιουργίας.
Έτσι, ξεκίνησα να αναλύω με εργαλεία εγκληματολογικά έργα τέχνης που αναπαριστούν δολοφονίες (μυθολογικές, βιβλικές και ιστορικές). Τα δύο μου δοκιμιακά βιβλία στα οποία μιλάω για το έγκλημα στην τέχνη και ως μια εκ των καλών τεχνών, The Louvre Murder Club/ Scènes de crime au Louvre και το The Orsay Murder Club/Scènes de crime à Orsay (Le Passage 2017, 2018) απέσπασαν διθυραμβικές κριτικές στον διεθνή Τύπο, αγαπήθηκαν από το γαλλόφωνο κι αγγλόφωνο κοινό και μου έδωσαν την ευκαιρία να ταξιδεύω στον κόσμο για να κάνω ομιλίες πάνω στην αισθητική του εγκλήματος.
7. Τα τελευταία δυο χρόνια βλέπουμε άγριες δολοφονίες με θύματα άτομα κάθε ηλικίας. Πόσο εύκολο εκτιμάτε ότι είναι για κάποιον να τελέσει ένα έγκλημα;
Η εμπειρία μου ως ποινικολόγος κι εγκληματολόγος είναι πως το passage à l’ acte, το πέρασμα στην εγκληματική πράξη, είναι πολύ ευκολότερο απ’ ό,τι νομίζουμε. Έχω τη βεβαιότητα πως όλοι (υπό τις «κατάλληλες» συνθήκες) είμαστε εν δυνάμει εγκληματίες, ειδικά σε περιόδους φορτισμένες ψυχολογικά όπως είναι αυτή που διανύουμε λόγω συνεχόμενων, νέων και πρωτοφανών κρίσεων.
Γι’ αυτό, πιστεύω, καταφεύγουμε συχνά στη λογοτεχνία, όπου συνήθως έχουμε την κάθαρση που η πραγματική ζωή δεν μας προσφέρει.
8. Τελικά, υπάρχει το τέλειο έγκλημα;
Αυτό θα σας αφήσω να το ανακαλύψετε διαβάζοντας το πρόσφατο whodunit μου Στον 5ο όροφο τη Νομικής (Εκδόσεις Μίνωας 2022), με τις θεωρητικές απαντήσεις των καθηγητών του τμήματος Εγκληματολογίας αλλά και μέσα απ’ το τέλος του βιβλίου.
Για μένα, ωστόσο, το τέλειο έγκλημα είναι αυτό που ανήκει στον λεγόμενο σκοτεινό αριθμό της εγκληματικότητας, δηλαδή τα εγκλήματα που δεν θα μάθουμε ποτέ πώς έχουν τελεστεί, κι έτσι δεν θα ψάξουμε ποτέ τον δράστη.
9. Πώς βλέπετε το μέλλον του ελληνικού αστυνομικού μυθιστορήματος;
Ήδη το ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα είναι σε πολύ καλύτερη θέση απ’ ό,τι πριν δέκα χρόνια, κι αυτό το χρωστάει στους νέους, δυναμικούς δημιουργούς, που συχνά δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από ξένους best selling συγγραφείς, αλλά και στους Έλληνες αναγνώστες που δίνουν πλέον ευκαιρία σε εγχώριους συγγραφείς. Υπάρχουν φυσικά πολλά περιθώρια εξέλιξης και βελτίωσης, γι’ αυτό και είμαι αισιόδοξος.
Όσον αφορά στη συζήτηση γιατί οι Έλληνες συγγραφείς δεν διαβάζονται στο εξωτερικό, μπορώ να σας απαντήσω εξ ιδίας εμπειρίας πως μπορούν να διαβαστούν και να έχουν κριτική κι εμπορική επιτυχία, αρκεί να έχουν τη βοήθεια του κατάλληλου ατζέντη, του εκδοτικού τους οίκου, επιμονή και προσήλωση στον στόχο.
Ένα σημείο που θα ήθελα να υπογραμμίσω, ωστόσο, είναι πως πρέπει να καταλάβουν κάποιοι Έλληνες συνάδελφοι (κάτι που μου έχει διδάξει η Γαλλία όπου ζω και δημιουργώ) πως δεν χρειάζεται να μειώνεις ή να κατακρίνεις τις ικανότητες άλλων συγγραφέων για να αναδείξεις το δικό σου έργο. Υπάρχει χώρος για όλους όσους το αξίζουν.
10. Ποιο είναι το top 5 των αγαπημένων σας αστυνομικών μυθιστορημάτων;
Πέντε μόνο είναι πολύ λίγα, αλλά θα προσπαθήσω (γελάει):
– Η δολοφονία του Ρότζερ Ακρόιντ της Agatha Christie
– Η κόρη του χρόνου της Josephine Tey
– The beast in view της Margaret Millar
– Strangers on a train της Patricia Smith
– Δόκτωρ Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ του Robert Louis Stevenson
11. Θα δούμε τον αστυνόμο Μάρκου σε νέες περιπέτειες;
Βεβαίως! Την άνοιξη κυκλοφορεί στην Ελλάδα, στις εκδόσεις Μίνωας, το «Θάνατος επί σκηνής» βασισμένο στο αντίστοιχο γαλλικό του 2020, “Mourir en scène”: Η μεγαλύτερη Ελληνίδα σταρ δίνει την αποχαιρετιστήρια συναυλία της, μετά από σαράντα χρόνια καριέρας, στην παραλία της Βουλιαγμένης. Κατά τη διάρκεια του ανκόρ το κοινό της τη βλέπει να πεθαίνει με τραγικό τρόπο πάνω στη σκηνή.
Δυστύχημα ή δολοφονία; Και πως σχετίζονται οι απειλές που η τραγουδίστρια λάμβανε το τελευταίο διάστημα, και τα παρολίγον θανατηφόρα ατυχήματα; Ο Μάρκου πρέπει να ανακαλύψει την αλήθεια…
Στη Γαλλία, την ίδια περίοδο, θα κυκλοφορήσει μια νέα ανέκδοτη περιπέτεια του Μάρκου που θα έλθει στα χέρια των Ελλήνων αναγνωστών το 2024. Ανυπομονώ να τα μοιραστώ μαζί σας!
Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τον συγγραφέα στο www.christosmarkogiannakis.com
Ακολουθείστε τον Χρήστο Μαρκογιαννάκη στο Instagram
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ