Ενδοοικογενειακή βία, η ανοιχτή πληγή της ελληνικής κοινωνίας, μια πληγή που «σημαδεύει» ζωές και ψυχές. «Πώς μπορεί να μεταμορφώνεται ο άνθρωπος, πώς μπορεί να βιαιοπραγεί εναντίον ενός άλλου ανθρώπου; Πώς το έκανε αυτό;» είναι τα ερωτήματα που θέτουμε όλοι στο άκουσμα κάποιου περιστατικού ενδοοικογενειακής βίας.
Γράφει ο Χρήστος Νάσκας
Είναι η Μαρία, ο Νίκος, η Κατερίνα, ο Δημήτρης, η Αλεξάνδρα, ο Γιώργος, η Ελένη, ο Κώστας και άλλα ονόματα, πολλά ονόματα. Είναι και οι πληγές, πολλές πληγές, που γεμίζουν το σώμα μιας κοινωνίας που προσπαθεί να βρει την ψυχική ηρεμία, τη λύτρωση, τη βοήθεια, την προστασία.
Είναι τα θύματα που φωνάζουν: «Φτάνει, πια, δεν αντέχω άλλο, άνθρωπος είμαι, δεν μπορώ άλλο αυτό το μαρτύριο, βοηθήστε με». Θα ζητήσουν βοήθεια, θα καταγγείλουν, θα απευθυνθούν εκεί που χρειάζεται, που ΘΑ ΣΠΑΣΟΥΝ ΤΗ ΣΙΩΠΗ.
Ο άνθρωπος πρέπει να αγαπιέται, η αγάπη είναι η ζωογόνος δύναμη για καθετί που κάνουμε, κανείς δεν πρέπει να βιώνει τη βία και την κακοποίηση.
Μπορούμε να κάνουμε καλύτερο τον κόσμο, λιγότερο βίαιο, πιο ανθρώπινο, πιο όμορφο, λιγότερο βάναυσο.
Αρκεί να μην επιτρέπουμε, όσο δύσκολο και αν είναι, να μεγαλώνουν οι πληγές.
Εννοείται ότι μερικά πράγματα δεν είναι εύκολα, σκέφτεσαι τα αν , τα ίσως, σκέφτεσαι, σκέφτεσαι, σκέφτεσαι…για να μπεις στο γραφείο και να καταγγείλεις ή να καλέσεις το 100, όταν έχεις πολλά υποστεί μέσα στο ίδιο σου το σπίτι.
Είναι δύσκολο να το κάνεις και χρήζει απέραντου σεβασμού. Αυτοί που το έκαναν μας μαθαίνουν τι θα πει γενναιότητα, ελπίδα και πίστη και τους ευγνωμονούμε για αυτό.
«Σπάσε τη σιωπή, είμαστε εδώ, έχεις φωνή, είμαστε δίπλα σου, καλέστε στο 100».
Συνέντευξη του mynews.gr με τον Στυλιανό Βαμβουλή, Υπαστυνόμο Α΄, Προϊστάμενο του Γραφείου Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας του Αστυνομικού Τμήματος Λευκού Πύργου
Το mynews.gr απευθύνθηκε στην υπηρεσία που ασχολείται με την ενδοοικογενειακή βία στη Θεσσαλονίκη και πιο συγκεκριμένα με το Γραφείο Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας του Αστυνομικού Τμήματος Λευκού Πύργου.
Γραφείο Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας του Αστυνομικού Τμήματος Λευκού Πύργου
Θεσσαλονίκη, Αριστοτέλους 18. Τα σκαλοπάτια που ανεβαίνεις σε οδηγούν στο γραφείο με τον αριθμό 106 . Είναι το Γραφείο Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας Αστυνομικού Τμήματος Λευκού Πύργου με Προϊστάμενο τον κ. Στυλιανό Βαμβουλή, Υπαστυνόμο Α΄.
Αυτός και οι συνεργάτες του ασχολούνται με τα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας και το mynews.gr είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει μαζί του.
Για τη δημιουργία του Γραφείου, για το πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για μια γυναίκα να φτάσει στο Γραφείο και να καταγγείλει, τις μορφές της βίας που χαρακτηρίζουν την ενδοοικογενειακή βία, αλλά και τα εφόδια που έχει ένας αστυνομικός προκειμένου να αντιμετωπίζει αυτά τα φαινόμενα.
Με σαφήνεια ο κ. Στυλιανός Βαμβουλής, Υπαστυνόμος Α΄, εξηγεί αν ο φόβος αποτελεί εμπόδιο για κάποιον να προχωρήσει σε καταγγελία, ενώ παράλληλα αναλύει και το τι γίνεται μετά από μια καταγγελία.
Τέλος, παραθέτει σημαντικά στοιχεία για τους αριθμούς των συμβάντων στην Ελλάδα, το προφίλ των δραστών, αλλά και το μοντέλο που ακολουθεί η Ελληνική Αστυνομία προκειμένου ο πολίτης να νιώσει ασφάλεια και προστασία απευθυνόμενος σε κάποιο Γραφείο Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας.
Πώς και γιατί δημιουργήθηκε το συγκεκριμένο τμήμα; Ποιος είναι ο
στόχος του;
«Η δημιουργία των Γραφείων Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας στην εσωτερική διάρθρωση Αστυνομικών Τμημάτων στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη, μεταξύ των οποίων και το Γραφείο Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας του Αστυνομικού Τμήματος Λευκού Πύργου αποφασίστηκε από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας με σκοπό τη βελτίωση της αστυνομικής ανταπόκρισης σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας».
Ποια διαδικασία πρέπει να ακολουθήσει, μια γυναίκα που υπέστη βία;
«Τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης πρέπει να καλούν το 100 και αν δεν μπορούν να μιλήσουν να αποστέλλουν γραπτό μήνυμα στο 100 αναγράφοντας την ακριβή διεύθυνση, το ονοματεπώνυμο και το είδος της επείγουσας ανάγκης.
Αν δεν υπάρχει άμεση ανάγκη μπορούν να μεταβούν στην πλησιέστερη αστυνομική Αρχή για να καταγγείλουν το περιστατικό. Επίσης, οι γυναίκες μπορούν να καλέσουν στη γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων για ψυχοκοινωνική στήριξη, νομική συμβουλευτική και φιλοξενία σε ξενώνες. Κάθε πολίτης ανεξαρτήτως φύλου ή είδους βίας, μπορεί να απευθύνεται στο 197, γραμμή άμεσης κοινωνικής βοήθειας του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Πιο αναλυτικές οδηγίες μπορείτε να βρείτε στο ekka.org.gr».
Για να γίνει κατανοητό στον κόσμο, όταν λέμε ενδοοικογενειακή βία τι ακριβώς εννοούμε;
«Ενδοοικογενειακή βία είναι οι αξιόποινες πράξεις σωματικής, ψυχολογικής και σεξουαλικής βίας οι οποίες εκδηλώνονται μεταξύ προσώπων που συνδέονται με σχέσεις οικογένειας ή συντροφιάς ή άλλη νομική σχέση , όπως ορίζονται στον ειδικό ποινικό νόμο 3500/2006 «Για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας και άλλες διατάξεις».
Τι μορφές έχει;
«Σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, η ενδοοικογενειακή βία μπορεί να ασκηθεί με τους κάτωθι τρόπους:
- ψυχολογική βία (απειλές, παράνομη βία),
- σωματική βία (Σωματικές βλάβες και κακώσεις, βλάβη της υγείας, σωματική εξάντληση, θανατηφόρα σωματική βλάβη, ανθρωποκτονία, μεθοδευμένη πρόκληση έντονου σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης επικίνδυνης για την υγεία ή ψυχικού πόνου ικανού να επιφέρει ψυχική βλάβη)
-
-
σεξουαλική βία (Βιασμός, προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας, κατάχρηση σε ασέλγεια)».
-
Πόσο δύσκολο είναι για κάποιον να φτάσει στο σημείο να κάνει καταγγελία; Είναι ένα εμπόδιο ο φόβος για κάποιον να φτάσει στο Τμήμα και να κάνει καταγγελία, για το τι θα συμβεί μετά…
«Μερικές από τις αιτίες για μη καταγγελία των περιστατικών μπορεί να αποτελέσουν:
-
Οικονομικοί και κοινωνικοί λόγοι (εργασία, στέγαση)
-
Μη υποστηρικτικό περιβάλλον
-
Πολιτισμικοί λόγοι, ήθη και έθιμα
-
Άγνοια για νομοθεσία, διαδικασίες και πρωτόκολλα
-
Ψυχολογικοί λόγοι (διάλυση οικογένειας, αυτοενοχοποίηση)
-
Έλλειψη εμπιστοσύνης στις αρχές
Ο φόβος της επόμενης ημέρας σε συνδυασμό με τους ανωτέρω λόγους μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο, ο φόβος όμως για τη σωματική ακεραιότητα και τη ζωή του θύματος μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για την καταγγελία περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας.
Αρκετά θύματα έχουν αναφέρει στις αστυνομικές Αρχές ότι τα πρόσφατα περιστατικά ανθρωποκτονιών σε βάρος γυναικών και η προβολή τους στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, τους δημιούργησε φόβο για τη ζωή τους με αποτέλεσμα να αποφασίσουν να καταγγείλουν τη βία που υφίστανται στο ενδοοικογενειακό περιβάλλον.
Επιπλέον, εκτιμάται ότι η πληρέστερη ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τις δυνατότητες καταγγελίας τέτοιων περιστατικών μέσω των δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της Ελληνικής Αστυνομίας και άλλων φορέων, ωθεί όλο και περισσότερα θύματα ενδοοικογενειακής βίας αλλά και τρίτους πολίτες να προβαίνουν σε καταγγελίες».
Τι χρειάζεται να διαθέτει ένας αστυνομικός για να μπορεί να αντιμετωπίζει αυτές τις καταστάσεις δύσκολες και επώδυνες; Κατάρτιση, εμπειρία γνώσεις και οτιδήποτε θα μπορούσε να βοηθήσει ακόμη περισσότερο.
«Η κατάρτιση, η εμπειρία και οι γνώσεις είναι απαραίτητα εφόδια για την αποτελεσματική αντιμετώπιση οποιουδήποτε περιστατικού ενδοοικογενειακής βίας. Γι’ αυτό, οι αστυνομικοί που χειρίζονται υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας συμμετέχουν σε σχετικά επιμορφωτικά προγράμματα για τη βέλτιστη ανταπόκριση και διαχείριση των περιστατικών.
Ενδεικτικά, η Ελληνική Αστυνομία το 2020, σχεδίασε και υλοποίησε -13- εκπαιδευτικά προγράμματα, με αντικείμενο το νομοθετικό πλαίσιο και τις ενδεδειγμένες δικονομικές και υπηρεσιακές ενέργειες κατά τη διαχείριση περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, τα οποία παρακολούθησε το αστυνομικό προσωπικό που στελεχώνει τις επιτελικές Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας και αριθμός αστυνομικών που εκτελεί καθήκοντα Αξιωματικού Υπηρεσίας στα κατά τόπους Αστυνομικά Τμήματα. Αντίστοιχα εκπαιδευτικά προγράμματα υλοποιήθηκαν και το 2021 και για το προσωπικό των Γραφείων Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας, σε συνεργασία και με άλλους φορείς.
Σημειώνεται ότι η εκπαίδευση είναι συνεχής και το αντικείμενο της ενδοοικογενειακής βίας περιλαμβάνεται στα γνωστικά αντικείμενα των Σχολών της Αστυνομικής Ακαδημίας, τόσο στο πλαίσιο του βασικού προγράμματος σπουδών, όσο και στο πλαίσιο διαλέξεων, εκπαιδεύσεων και μετεκπαιδεύσεων».
Υπήρξαν περιπτώσεις που ακόμη και ως αστυνομικοί έχετε σοκαρισθεί ή αναρωτηθεί πώς συνέβη και γιατί έγινε αυτό;
«Ως μέρος της κοινωνίας, οι αστυνομικοί δεν μένουν απαθείς σε περιστατικά βίας, ωστόσο σε κάθε περίπτωση ενεργούν με επαγγελματισμό και ψυχραιμία, επιδεικνύοντας ευαισθησία και σεβασμό στην αξιοπρέπεια των θυμάτων και κάθε εμπλεκομένου σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας».
Αν μη τι άλλο τρομάζουν τα στοιχεία παγκοσμίως, αλλά και αυτά της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τέτοιου είδους φαινόμενα βίας. Μπορεί να δοθεί μια εξήγηση για την αύξησή τους; Πολλοί ισχυρίζονται ότι επηρέασε αρνητικά η πανδημία, άλλοι πάλι πιστεύουν ότι δυστυχώς είναι ένα φαινόμενο που «εκκολάπτεται» με τρομερά άσχημα αποτελέσματα για όλους
«Τα στατιστικά στοιχεία που τηρεί η Ελληνική Αστυνομία αντιστοιχούν στον αριθμό των καταγγελιών που έχουν υποβληθεί στις αστυνομικές υπηρεσίες, επομένως δεν είναι δυνατή η εξαγωγή γενικευμένων συμπερασμάτων για την αυξητική τάση του φαινομένου.
Εκτιμάται, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, ότι τα πρόσφατα περιστατικά ανθρωποκτονιών σε βάρος γυναικών αλλά και η πληρέστερη ενημέρωση των θυμάτων σχετικά με τις δυνατότητες καταγγελίας τέτοιων περιστατικών έχουν ωθήσει ολοένα και περισσότερα θύματα να καταγγέλλουν τη βία που υφίστανται στο ενδοοικογενειακό περιβάλλον. Σε κάθε περίπτωση, οι αιτίες είναι πολυπαραγοντικές, γι’ αυτό τέτοιου είδους φαινόμενα απαιτούν ολιστική αντιμετώπιση και συνεργασίες μεταξύ των αρμόδιων φορέων».
Τι δείχνουν τα επίσημα στοιχεία στην Ελλάδα; Θα μπορούσαμε να έχουμε στοιχεία π.χ. το προφίλ και τις ηλικίες θυτών και θυμάτων;
«Τα καταγεγραμμένα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας το 2020 σημείωσαν μια αύξηση της τάξεως του 4% (192 περισσότερα περιστατικά σε σύγκριση με το 2019). Ειδικότερα, το 2020 καταγράφηκαν 5.413 υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας. Τα θύματα ήταν 5.809 εκ των οποίων 4.243 γυναίκες και 1.566 άντρες. Οι δράστες ήταν 5.620 εκ των οποίων 987 γυναίκες και 4.633 άνδρες.
Επίσης με βάση τα στατιστικά στοιχεία του 2020:
-
Το 33% των ανδρών δραστών είχαν ηλικία 45-60 ετών.
-
Το 37% των γυναικών δραστών είχαν ηλικία 35-45 ετών.
-
Το 28% των ανδρών θυμάτων είχαν ηλικία 45-60.
-
Το 32% των γυναικών θυμάτων είχαν ηλικία 35-45.
-
Το 38% των θυμάτων κακοποιήθηκε από τον/την σύζυγο ενώ το 11% από τον/την τέως σύζυγο.
-
Το 12% των θυμάτων ήταν παιδιά που κακοποιήθηκαν από γονείς.
Το 2021 έχει παρατηρηθεί μια μεγάλη αύξηση στα καταγεγραμμένα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Ειδικότερα, το 10μηνο του 2021 καταγράφηκαν 6.834 περιστατικά (ενώ το δεκάμηνο του 2020 είχαν καταγραφεί 4.619). Τα θύματα είναι 5.705 γυναίκες και 1.990 άνδρες ενώ δράστες είναι 5.868 άνδρες και 1.374 γυναίκες».
Οι καταγγελίες προέρχονται μόνο από τα θύματα ή εξετάζονται καταγγελίες και από τρίτα πρόσωπα;
«Το αδίκημα της ενδοοικογενειακής βίας είναι αυτεπάγγελτο κι επομένως αρκεί και μια απλή αναφορά στις αστυνομικές Αρχές για την εφαρμογή των διατάξεων του σχετικού νόμου. Πέραν του θύματος καταγγελία μπορεί να κάνει και οποιοσδήποτε άλλος πολίτης που διαπιστώνει ή λαμβάνει γνώση για ένα περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας».
Ποιο είναι το μοντέλο που ακολουθεί η Ελληνική Αστυνομία για την αντιμετώπιση ανάλογων φαινομένων; Υπάρχει συνεργασία με άλλες χώρες;
«Από τον Νοέμβριο του 2019 έχουν συσταθεί και λειτουργούν 73 επιτελικές Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας και ειδικότερα ένα (1) Τμήμα στο Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας και εβδομήντα δύο (72) Γραφεία σε όλη τη Χώρα. Για τη στελέχωση των Γραφείων έχει προκριθεί η επιλογή αστυνομικού προσωπικού με σπουδές στις Νομικές, Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες.
Οι αρμοδιότητες των εν λόγω Υπηρεσιών, αφορούν, ιδίως, την παρακολούθηση των υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας, την άσκηση εποπτείας στις Υπηρεσίες που χειρίζονται τις υποθέσεις σε προανακριτικό – επιχειρησιακό επίπεδο, την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, την ανάπτυξη συνεργασίας με συναρμόδιους Φορείς και την ανάληψη – υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών.
Επιπλέον για τη βελτίωση της αστυνομικής ανταπόκρισης στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας από τον Οκτώβριο του 2021 έχουν συσταθεί και λειτουργούν στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη, έξι (6) επιχειρησιακά Γραφεία Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας στην εσωτερική διάρθρωση Αστυνομικών Τμημάτων, μεταξύ των οποίων και το Γραφείο Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας του Αστυνομικού Τμήματος Λευκού Πύργου.
Η αστυνομική ανταπόκριση σε ένα περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας εξαρτάται και καθορίζεται από πολλούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα ο τρόπος τέλεσης του αδικήματος, ο τρόπος υποβολής της καταγγελίας ή αν το περιστατικό βρίσκεται σε εξέλιξη, οι οποίοι καθορίζουν και την αστυνομική Υπηρεσία, η οποία θα επιληφθεί αρχικά στην υπόθεση. Σε κάθε περίπτωση, κεντρικός άξονας δράσης της Ελληνικής Αστυνομίας αποτελεί η προστασία των θυμάτων, η διερεύνηση τέλεσης των αδικημάτων, η συλλογή σχετικών αποδεικτικών στοιχείων και η παραπομπή του φερόμενου ως δράστη στη δικαιοσύνη».
Μετά την καταγγελία και τις ενέργειες που γίνονται, το θύμα νιώθει προστατευμένο;
«Η Ελληνική Αστυνομία ενθαρρύνει όλα τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας να καταγγέλλουν την οποιαδήποτε μορφή βίας υφίστανται στο ενδοοικογενειακό περιβάλλον. Από τη στιγμή που θα λάβουν γνώση οι αστυνομικές Αρχές θα χειριστούν την υπόθεση με ευαισθησία και σεβασμό στην αξιοπρέπεια των θυμάτων.
Προτεραιότητά μας στο Γραφείο Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας είναι η προστασία και η ασφάλεια των θυμάτων και γι’ αυτό τον σκοπό πέραν του σχηματισμού δικογραφίας με τη λήψη καταθέσεων και λοιπών ενεργειών, ενημερώνουμε τους πολίτες για τις μετέπειτα ενέργειες που μπορούν να προβούν (π.χ. αναζήτηση δομών στέγασης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ψυχολογικής και νομικής υποστήριξης) και διανέμουμε φυλλάδια με χρήσιμες σχετικές πληροφορίες».
Η συμβουλή προτροπή των ανθρώπων του Γραφείου Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας ποια θα ήταν προς όλους μας;
«Σπάσε τη σιωπή. Είμαστε εδώ. Έχεις φωνή. Είμαστε δίπλα σου. Καλέστε στο 100».
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ