Το mynews.gr κάνει… βουτιά στο παρελθόν, με αφορμή τη σημερινή μέρα. Επιχειρεί να προσεγγίσει, να καταγράψει, να θυμηθεί…
Ηταν 9 Δεκεμβρίου του 1987. Σαν σήμερα, εν ολίγοις, πριν από 34 ολόκληρα χρόνια.
Τότε έλαβε χώρα η πρώτη «Ιντιφάντα».
Τι ακριβώς σημαίνει;
Είναι αραβική λέξη, η οποία σημαίνει κυριολεκτικά «τίναγμα», «ταρακούνημα», αν και ευρέως έχει πλέον μεταφραστεί, στα αγγλικά ως «εξέγερση» ή «αντίσταση».
Χρησιμοποιείται για να δηλώσει την αντίσταση του απλού μουσουλμάνου.
Εκείνη τη μέρα, πριν από 34 χρόνια, οι Παλαιστίνιοι ξεσηκώθηκαν στη Δυτική Οχθη και στη Λωρίδα της Γάζας εναντίον της καταπίεσης των Ισραηλινών, η οποία εκδηλώθηκε με φόνους, μαζικές φυλακίσεις, κατεδαφίσεις σπιτιών, βασανισμούς, αλλά και εκτοπίσεις.
Αρχικά, χαρακτηρίστηκε ως νεανική εξέγερση. Ονομάστηκε και «πετροπόλεμος», επειδή οι νεαροί Παλαιστίνιοι χρησιμοποιούσαν κυρίως πέτρες και άλλα αυτοσχέδια όπλα για να αντιμετωπίσουν τον προηγμένο τεχνολογικά ισραηλινό στρατό.
Το ξέσπασμα
Στην πρώτη εκδοχή της ήταν αυθόρμητο φαινόμενο. Ολα ξεκίνησαν μία μέρα νωρίτερα.
Στις 8 Δεκεμβρίου 1987 ένα φορτηγό, που οδηγούσε ένας Ισραηλινός έπεσε πάνω σε δύο οχήματα, στα οποία επέβαιναν Παλαιστίνιοι εργάτες, κοντά στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζαμπαλίγια, στη Λωρίδα της Γάζας. Τέσσερις Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν και πολλοί τραυματίστηκαν.
Την επομένη, μετά από τις κηδείες των θυμάτων, ακολούθησαν βίαιες συγκρούσεις μεταξύ του στρατού και διαδηλωτών.
Επικράτησε αναβρασμός στους οκτώ προσφυγικούς καταυλισμούς στη Λωρίδα της Γάζας.
Ηταν η αρχή της “Ιντιφάντα”, του «πολέμου των πετρών», που επεκτάθηκε σε όλα τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη.
Οι δρόμοι αποτέλεσαν το πεδίο μάχης για τους χιλιάδες «σαμπάμπ», τους νέους δηλαδή ηλικίας 10 με 25 ετών, που έδωσαν μάχη εναντίον των Ισραηλινών στρατιωτών.
Αλλωστε, οι Ισραηλινοί στρατιώτες απαντούσαν στις ρίψεις πετρών και βομβών μολότοφ, με πραγματικά πυρά.
Το Ισραήλ κατηγόρησε τη Συρία, αλλά και το Ιράν ότι ευθύνονται για τις ταραχές. Ωστόσο, η “Ιντιφάντα” ήταν στην πραγματικότητα λαϊκό κίνημα, που εξέφραζε την αγανάκτηση των Παλαιστίνιων, έπειτα από 21 χρόνια κατοχής.
Εδαφική κυριαρχία
Ετσι, η συσσωρευμένη οργή 20 και πλέον χρόνων βγήκε πλέον στην επιφάνεια.
Βέβαια, υπάρχουν πολλοί, που καταγράφουν ότι οι πραγματικές αιτίες ήταν κυρίως εδαφικές και κοινωνικοπολιτικές.
Το ζήτημα της εδαφικής κυριαρχίας ήταν ίσως ο σημαντικότερος λόγος, για τον οποίο ξέσπασε η εξέγερση. Σύμφωνα με το Ψήφισμα 242 των Ηνωμένων Εθνών, το Ισραήλ όφειλε να αποχωρήσει από τα εδάφη που κατέκτησε κατά τον πόλεμο του 1967, αντί αυτού, χρησιμοποίησε τα εδάφη για να οικοδομήσει εποικισμούς.
Ως αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, μέχρι τον Δεκέμβριο του 1987, ήταν οι 2.200 οπλισμένοι Εβραίοι έποικοι, οι οποίοι κατείχαν το 40% της Λωρίδας της Γάζας, ενώ από την άλλη 650.000 Παλαιστίνιοι κατοικούσαν στο υπόλοιπο 60% της περιοχής.
Συν τοις άλλοις, η κατάσταση ήταν άσχημη. Δεκάδες συλλήψεις και φυλακίσεις επί καθημερινής βάσης. Ουκ ολίγοι αναγκάζονταν να πληρώνουν φόρους στο ισραηλινό κράτος, ενώ παράλληλα δεν απολάμβαναν τα ίδια δικαιώματα με τους ισραηλινούς πολίτες.
Ανάμεσα σε άλλα, υπήρξαν πορείες διαμαρτυρίας, απεργίες, καθώς και μποϋκοτάζ στα ισραηλινά προϊόντα.
Επίσης, μη καταβολή των φόρων και εσωτερική οργάνωση των κοινωνικών και ιατρικών υπηρεσιών.
Η ισραηλινή πλευρά ωστόσο δεν έμεινε αμέτοχη.
Αντέδρασε με σκληρά μέτρα επικαλούμενη την ασφάλεια των δικών της πολιτών.
Περιορισμοί στην κυκλοφορία των ατόμων και την κίνηση κεφαλαίων, έλεγχος της ηλεκτροδότησης και υδροδότησης, συνεχείς συλλήψεις και πυροβολισμοί.
Εκτός από βίαια μέτρα, όμως, οι Ισραηλινοί υιοθέτησαν και διαφορετική τακτική.
Μουσική, τέχνες, λογοτεχνία και οποιαδήποτε δραστηριότητα η οποία ενθάρρυνε την εθνική συνείδηση ήταν υπό συνεχή επίθεση.
Η δημιουργία της Χαμάς
«Γέννημα» της πρώτης Ιντιφάντα και μάλιστα την πρώτη χρονιά του ξεσπάσματός της ήταν η δημιουργία της Χαμάς.
Οργάνωση, με πολιτικό και στρατιωτικό σκέλος, όπως άλλωστε όλες οι παλαιστινιακές οργανώσεις, αλλά με σαφή θρησκευτικό προσανατολισμό στις θεωρητικές και πολιτικές επεξεργασίες της, αν και στις διακηρύξεις της ξεκαθάριζε ότι ο αγώνας της ενάντια στο Ισραήλ είναι πολιτικός και όχι θρησκευτικός.
Πολύ γρήγορα, η Χαμάς εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες του παλαιστινιακού πολιτικού συστήματος, αναπτύσσοντας μεγάλη κοινωνική δράση στα κατεχόμενα, όπως δημιουργία υποδομών (σχολεία, νοσοκομεία κλπ).
Ταυτόχρονα, ακολούθησε την τακτική των βομβιστικών επιθέσεων εναντίον ισραηλινών στόχων, με αποτέλεσμα να καταχωρηθεί και αυτή ως «τρομοκρατική» οργάνωση, όπως άλλωστε θεωρεί κάθε παλαιστινιακή οργάνωση του Ισραήλ.
Σε περιορισμούς και τιμωρίες
Βέβαια, πολύ νωρίτερα από την πρώτη “Ιντιφάντα” και δη τον Νοέμβριο του 1986 ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Αμπά Εμπάν, είχε εκφράσει την ανησυχία του για την κατάσταση, στην οποία ζούσαν οι Παλαιστίνιοι, «λέγοντας πώς υποβάλλονται σε περιορισμούς και τιμωρίες».
Οι κάτοικοι των παλαιστινιακών εδαφών, που τότε βρίσκονταν ήδη επί 20 και πλέον χρόνια υπό ισραηλινό έλεγχο, υπόκεινται από τον Αύγουστο του 1985 σε πολιτική «σιδηράς πυγμής», η οποία επιβλήθηκε από τον τότε υπουργό Αμυνας, Γιτζάκ Ράμπιν, με στόχο να τερματιστούν οι κινητοποιήσεις αντίστασης.
Η συμφωνία του Οσλο
Η πρώτη «Ιντιφάντα» τερματίστηκε επισήμως στις 20 Αυγούστου 1993 με τη συμφωνία του Οσλο, μεταξύ Γιτζάκ Ράμπιν και Γιάσερ Αραφάτ, η οποία άνοιξε τον δρόμο για τη δημιουργία του παλαιστινιακού κράτους.
Στις 24 του ίδιου μήνα, οι υποστηρικτές της ΟΠΑ έλαβαν εντολή να σταματήσουν κάθε στρατιωτική δραστηριότητα εναντίον του ισραηλινού στρατού.
Χάθηκαν ανθρώπινες ζωές
Υπολογίζεται ότι από το 1987, όταν και ξέσπασε, έως το 2000, οπότε εκδηλώθηκε η δεύτερη Ιντιφάντα, έχασαν τη ζωή τους περίπου 1.500 Παλαιστίνιοι και 400 Ισραηλινοί, ενώ περίπου 1.000 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν από ομοεθνείς τους ως συνεργάτες των Ισραηλινών.
«Περίπου 120.000 με 140.000 Παλαιστίνιοι πέρασαν από τις φυλακές μας στη διάρκεια της Ιντιφάντα», δήλωσε το 1994 ο Ράμπιν, ο οποίος δολοφονήθηκε έναν χρόνο αργότερα από έναν ακροδεξιό ισραηλινό, που ήταν αντίθετος στη διαδικασία ειρήνευσης με τους Παλαιστίνιους.
Η δεύτερη «Ιντιφάντα»
Μπορεί να μην έχει σχέση με τη σημερινή μέρα, ωστόσο με αφορμή τα όσα διαδραματίστηκαν υπάρχει συνέχεια, μετά την πρώτη “εξέγερση”.
Ηταν η περίοδος της ισραηλινο-παλαιστινιακής βίας, η οποία ξεκίνησε στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2000 και έληξε γύρω στο 2005.
Μετά τη δολοφονία του «εργατικού» πρωθυπουργού, Γιτζάκ Ράμπιν το 1995 από εβραίο εξτρεμιστή, το παλαιστινιακό άρχισε να οπισθοδρομεί, ιδίως με την άνοδο στην εξουσία του σκληροπυρηνικού συντηρητικού, Αριέλ Σαρόν, αλλά και των μικρών θρησκευτικών κομμάτων, που τον υποστήριζαν.
Επτά χρόνια μετά τις Συμφωνίες του Οσλο, τόσο οι Παλαιστίνιοι όσο και οι Ισραηλινοί είχαν αρχίσει να χάνουν την πίστη τους πως θα μπορούσαν να σημειωθούν βήματα προόδου.
Η παλαιστινιακή πλευρά έβλεπε κατά κύριο λόγο την επέκταση των ισραηλινών εποικισμών επί των εδαφών της. Από την άλλη, το Ισραήλ θεωρούσε πως η απόσυρση στρατευμάτων από τα παλαιστινιακά εδάφη δεν έφερε καμία αλλαγή ως προς το αίσθημα ανασφάλειας που κυρίευε τους πολίτες του.
Η αποτυχία του συνεδρίου του “Camp David” τον Ιούλιο του 2000 ήρθε να επιβεβαιώσει όλα τα παραπάνω.
Οι συνεχιζόμενοι εβραϊκοί εποικισμοί μέσα στα αυτόνομα παλαιστινιακά εδάφη έφεραν τη δεύτερη “Ιντιφάντα” το φθινόπωρο του 2000.
Μάλιστα, στις 28 Σεπτεμβρίου του 2000, ο Αριέλ Σαρόν, βουλευτής τότε στην αντιπολίτευση, επισκέφθηκε τον περίβολο του μουσουλμανικού τεμένους, Αλ Ακσά, στην Ιερουσαλήμ, που θεωρείται ο τρίτος πιο ιερός χώρος για το Ισλάμ.
Η ενέργειά του θεωρήθηκε βέβηλη και προκλητική από το μουσουλμανικό στοιχείο, κι έδωσε την αφορμή για την έναρξη βίαιων επεισοδίων.
Εικάζεται ότι ο Σαρόν με την πράξη του επιδίωκε να σταματήσει τις ειρηνευτικές προθέσεις της «εργατικής» κυβέρνησης του πρωθυπουργού, Εχούντ Μπαράκ.
Τον επόμενο χρόνο, ο Σαρόν θα εκλεγεί μάλιστα και πρωθυπουργός του Ισραήλ.
Νέος κύκλος αίματος
Ο ισραηλινός στρατός θα ανακαταλάβει τις βασικές αυτόνομες πόλεις της Δυτικής Οχθης και το 2002 θα εξαπολύσει ευρεία επιχείρηση εναντίον των Παλαιστίνιων.
Το Ισραήλ έκανε χρήση βαρύ πυροβολικού, χωρίς να διακρίνει πλέον τις επιθέσεις μεταξύ στρατιωτικών και μη στρατιωτικών.
Ακόμη, άρχισε την ανοικοδόμηση τείχους κατά μήκος της Δυτικής όχθης.
Σε απάντηση, οι Παλαιστίνιοι χρησιμοποίησαν εξτρεμιστικά μέτρα με κύριες τακτικές, αυτή τη φορά, τις βομβιστικές επιθέσεις και τις αποστολές αυτοκτονίας, κατά κύριο λόγο σε δημόσια μέρη, με σκοπό να παρασύρουν στον θάνατο όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό Ισραηλινών.
Καθώς η ασφάλεια των Ισραηλινών πολιτών απειλούνταν περισσότερο από ποτέ, το Ισραήλ απάντησε με ακόμη πιο σκληρές και βίαιες επιθέσεις.
Το 2002 και σε απάντηση για τη δολοφονική επίθεση της Χαμάς σε ξενοδοχείο στην πόλη Νετάνια, ο ισραηλινός στρατός άρχισε την επιχείρηση ‘Defensive Shield’, με σκοπό την κατάληψη της Δυτικής Οχθης και τον περιορισμό των τρομοκρατικών χτυπημάτων.
Ετσι, δημιουργήθηκε ένας νέος κύκλος αίματος με τραγικό απολογισμό χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες – κατά κύριο λόγο αμάχους – και από τις δύο πλευρές!
Εχει καταγραφεί, ότι ο αριθμός των νεκρών, συμπεριλαμβανομένων τόσο μαχητών, όσο και αμάχων, εκτιμάται ότι ήταν περίπου 3.000 Παλαιστίνιοι και 1.000 Ισραηλινοί, καθώς και 64 ξένοι.
Τελικά, το 2005 ο στρατός απέσυρε τον τελευταίο Ισραηλινό στρατιώτη από τη Λωρίδα της Γάζας, στο πλαίσιο μονομερούς σχεδίου αποκλιμάκωσης.
Ομως, δεν κράτησε για πολύ. Αλλωστε, τα επεισόδια συνεχίζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Η Μέση Ανατολή στις… φλόγες. Το 2015, το 2018 υπήρξαν και πάλι σοβαρά αιματηρά επεισόδια.
Η πολεμική κατάσταση δεν έχει πάψει…
Αλλωστε, ακόμη και μέχρι πριν από λίγους μήνες και συγκεκριμένα τον Μάιο του 2021, το κλίμα της μεγάλης έντασης – που κατά ορισμένους αναλυτές θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε μία τρίτη Ιντιφάντα – εξακολουθεί να υφίσταται.
Οι θυελλώδεις μέρες έκαναν ξανά την εμφάνισή τους. Σκηνικό πολέμου δημιουργήθηκε ξανά, ύστερα από ένα πρωινό αιματοχυσίας στο Τέμενος Αλ Ακσα, όπου 305 Παλαιστίνιοι τραυματίστηκαν, οι επτά εκ των οποίων πολύ σοβαρά, από τις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας, που έκαναν χρήση πλαστικών σφαιρών, δακρυγόνων και βομβίδων κρότου-λάμψης, πολλές από τις οποίες έπεσαν μέσα στον τρίτο πιο ιερό τόπο του Ισλάμ…
Τελικά, για μία ακόμη φορά η ιστορία βάφτηκε με αίμα.
Οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή είχαν αποτέλεσμα πάνω από 200 νεκρούς εκ των οποίων τα 16 ήταν παιδιά.
«Οι τρομοκρατικές οργανώσεις στη Γάζα παραβίασαν “κόκκινη γραμμή” και το Ισραήλ θα απαντήσει δυναμικά», είπε ο τότε πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου.
«Τις κανονικές μέρες, όταν υπάρχει διαδήλωση ή σύγκρουση με την αστυνομία, μπορείς να περιμένεις να διαβάσεις μία αναφορά στο Arab48. Τώρα υπάρχουν δεκάδες διαδηλώσεις και συγκρούσεις κάθε μέρα», έγραψε στο ημερολόγιό του ο ισραηλινός αντι-σιωνιστής ακτιβιστής, Yoav Haifawi.
Το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για ζήτημα, που κρατά χρόνια. Αιωνόβιο.
Διεθνείς αναλυτές και δημοσιογράφοι εκτιμούν πως δεν υπάρχει διαφαινόμενη λύση στην κατάσταση, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.
Το πιο πρόσφατο ειρηνευτικό σχέδιο καταρτίστηκε από τις ΗΠΑ, επί προεδρίας Τραμπ και, αν και χαρακτηρίστηκε «συμφωνία του αιώνα» από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, απορρίφθηκε ως μονομερές και άνισο από τους Παλαιστινίους.
Τα πολύνεκρα επεισόδια, που συγκλονίζουν κατά καιρούς τη μικρή, διαιρεμένη εθνοτικά και θρησκευτικά, γωνιά στην ανατολική εσχατιά της Μεσογείου, ήταν τα τελευταία σε σύγκρουση, που μετρά δεκαετίες και χωρίς διαφαινόμενη «ημερομηνία λήξης».
Η έννοια έχει χρησιμοποιηθεί
στα ακόλουθα ιστορικά γεγονότα
March Intifada: Αριστερή εξέγερση εναντίον της βρετανικής αποικιοκρατίας στο Μπαχρέιν τον Μάρτη του 1965.
Zemla Intifada: Κατά της ισπανικής αποικιοκρατίας στη Σαχάρα, τον Ιούνιο του 1970
First Intifada: Η Παλαιστινιακή εξέγερση εναντίον του Ισραήλ από τον Δεκέμβριο του 1987 ως και το 1993.
1990s Intifada: Εξέγερση στο Μπαχρέιν απαιτώντας την επιστροφή στη δημοκρατία.
1991 στο Ιράκ εναντίον του Σαντάμ Χουσεΐν.
Intifada of Independence: Τα γεγονότα στο Λίβανο μετά τη δολοφονία του Ραφίκ Χαρίρι το 2005.
2005 French Intifada: Σειρά από ταραχές μεταναστών (από αραβικές χώρες) δεύτερης γενιάς στα προάστια του Παρισιού και άλλων γαλλικών πόλεων.
Second Sahrawi Intifada: Διαδηλώσεις και ταραχές στο νότιο Μαρόκο, αλλά και τη Δυτική Σαχάρα το Μάιο 2005
Arab Spring: Η… Αραβική Ανοιξη, αρχής γενομένης από την Τυνησία, τον Δεκέμβριο του 2010.
Silent Intifada: Σειρά από βίαιες πράξεις και επιθέσεις στην Ιερουσαλήμ το 2014.
*** Επίσης, ήταν και η επανάσταση του “γιασεμιού” στην Τυνησία, η επανάσταση στην Υεμένη το 2011, η αιγυπτιακή Επανάσταση το 2011 και οι διαμαρτυρίες στο Σουδάν (2011-13).
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ