Το Ιράν αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο επίκεντρο των γεγογότων, με τις γυναίκες να επαναστατούν και να μάχονται για τα δικαιώματά τους, μετά τον θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί, επειδή δε φορούσε σωστά τη μαντήλα της, επανάσταση που «ξυπνάει» μνήμες από τα γεγονότα του 1970 που είχαν ως αποτέλεσμα την εγκαθίδρυση της λεγόμενης ισλαμικής δημοκρατίας.
Ο όρος Ισλαμική Επανάσταση, συνδέεται άμεσα με τα γεγονότα που οδήγησαν στην πτώση της ιρανικής μοναρχίας και της δυναστείας Παχλαβί (1925-79), καταλήγοντας στην εγκαθίδρυση ισλαμικής δημοκρατίας στο Ιράν με ιδρυτή τον αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί.
Iστορικό υπόβαθρο
Στη δεκαετία του 1970, το Ιράν βασιζόταν πολύ στη βιομηχανία του πετρελαίου, ωστόσο η παγκόσμια οικονομική αστάθεια της εποχής, καθώς και οι διακυμάνσεις στην κατανάλωση πετρελαίου από τη Δύση, είχαν αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία της χώρας μετά από μια δεκαετία μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης που συνοδεύτηκε παράλληλα από τη διόγκωση των εξόδων και υψηλά ποσοστά πληθωρισμού με αντίκτυπο στο βιοτικό επίπεδο των Ιρανών.
Συγχρόνως, η δυσαρέσκεια για τη διακυβέρνηση του Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο διογκώθηκε, καθώς αντιπολιτευτικά σχήματα όπως το Εθνικό Μέτωπο (συνασπισμός κυρίως εθνικιστών και παραδοσιακών ισλαμιστών) ή το κομμουνιστικό κόμμα Τουντέχ είχαν περιθωριοποιηθεί ή τεθεί εκτός νόμου.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον κοινωνικής δυσαρέσκειας, ακόμα και η κοσμική διανόηση – που σε μεγάλο βαθμό γοητεύτηκε από το μήνυμα του Χομεϊνί, ο οποίος και επέστρεψε από την εξορία.
Για το σκοπό αυτό, τόσο το Εθνικό Μέτωπο όσο και το Τουντέχ συντάχθηκαν με τη θρησκευτική τάξη των ουλεμάδων, ενώ παράλληλα το μήνυμα του Χομεϊνί κατά του καθεστώτος του Ρεζά Παχλαβί άρχισε να βρίσκει απήχηση σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, μέσα από ηχογραφημένες ομιλίες και κείμενα που διοχετεύονταν και διαδίδονταν κρυφά. Ανοιχτές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της μοναρχίας του Παχλαβί άρχισαν να πραγματοποιούνται από τον Οκτώβριο του 1979, μετά το θάνατο του γιου του Χομεϊνί, Μουσταφά, και με ακόμα μεγαλύτερη ένταση από το 1978.
Σε αυτό συντέλεσε και το γεγονός πως, νωρίτερα, ο Ρεζά Παχλαβί επιδίωξε να χαλαρώσει τα αστυνομικά μέτρα καθώς υπήρχαν ήδη αναφορές από τον διεθνή τύπο για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν αλλά και σχετικές πιέσεις από την πλευρά οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι αιματηρές εξεγέρσεις
Τον Αύγουστο του 1978 η εξέγερση έλαβε νέα δυναμική, με αφορμή σειρά εμπρησμών σε κινηματογράφους (ο εμπρησμός κινηματογράφου στην πόλη Αμπαντάν υπήρξε η πιο πολύνεκρη, μέχρι τότε, τρομοκρατική ενέργεια παγκοσμίως), μπαρ και άλλους στόχους, που εκδηλώθηκαν σε διάφορες πόλεις της επικράτειας με θύματα εκατοντάδες αθώους πολίτες. Οι εμπρησμοί εσφαλμένα αποδόθηκαν στο καθεστώς (πραγματικοί δράστες ήταν φανατικοί ισλαμιστές) και, σε συνδυασμό με νέα μέτρα λιτότητας που είχαν επιβληθεί το καλοκαίρι, αποτέλεσαν τη θρυαλλίδα για τη γιγάντωση της εξέγερσης, με συμμετοχή εκατοντάδων χιλιάδων Ιρανών στις διαδηλώσεις που λάμβαναν χώρα στα αστικά κέντρα (πλέον και στην πρωτεύουσα Τεχεράνη) και σε γενικευμένες απεργιακές κινητοποιήσεις. Ο σάχης συνέχισε να αμφιταλαντεύεται μεταξύ κατασταλτικών μέτρων και κατευνασμού, αλλά, εφόσον δίστασε να διατάξει τη βίαιη καταστολή της εξέγερσης, σύντομα έχασε τον έλεγχο. Από τον Νοέμβριο του 1978 σύσσωμη η ετερόκλητη αντιπολίτευση επιζητούσε την απομάκρυνση του σάχη και την κατάργηση της μοναρχίας. Ετσι, στα μέσα Ιανουαρίου 1979 ο σάχης Μοχάμεντ Ρεζά Παχλεβί –ήδη άρρωστος από καρκίνο– και η αυτοκρατορική οικογένεια εγκατέλειψαν «προσωρινά» το Ιράν, παραδίδοντας την εξουσία σε έναν μεταβατικό μετριοπαθή ηγέτη.
Οταν ο Χομεϊνί την 1η Φεβρουαρίου 1979 επέστρεψε θριαμβευτής στην Τεχεράνη τυγχάνοντας ενθουσιώδους υποδοχής, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για την επιβολή θεοκρατικού καθεστώτος στο Ιράν. Ο Χομεϊνί και οι υποστηρικτές του αποτελούσαν την πιο καλά οργανωμένη ομάδα στο Ιράν ήδη πριν από τη φυγή του σάχη και σταδιακά επέβαλαν τις απόψεις τους παρακάμπτοντας ή συντρίβοντας κάθε αντίθετη φωνή. Στο δημοψήφισμα της 31ης Μαρτίου 1979 εγκρίθηκε το νέο Σύνταγμα και το Ιράν ανακηρύχθηκε Ισλαμική Δημοκρατία. Σύντομα η Ιρανική Επανάσταση μετατράπηκε σε ισλαμική επανάσταση και πέρασε στη ριζοσπαστική της φάση, με τους ισλαμιστές να παγιώνουν τη θέση τους εξαλείφοντας –πολιτικά ή φυσικά– τους αντιπάλους τους.
Το διάταγμα μετά την επανάσταση
Ο αγώνας των ιρανικών αρχών ενάντια στην «κακή χιτζάμπ» -όταν δηλαδή φοριέται «λανθασμένα» η μαντίλα ή άλλα υποχρεωτικά ρούχα- ξεκίνησε αμέσως μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, κύριος στόχος της οποίας ήταν να κάνει τις γυναίκες να ντύνονται σεμνά.
Μέχρι τότε, αν και το χιτζάπ ήταν διαδεδομένο, οι γυναίκες μπορούσαν να επιλέξουν ρούχα δυτικού τύπου, όπως στενά τζιν, μίνι φούστες και κοντομάνικες μπλούζες.
Στις 7 Μαρτίου 1979 ο ηγέτης της επανάστασης, Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί, διέταξε ότι η χιτζάμπ θα είναι υποχρεωτικά για όλες τις γυναίκες στους χώρους εργασίας τους και ότι θεωρούσε τις ακάλυπτες γυναίκες «γυμνές».
Οι γυναίκες έπρεπε να φοράνε μόνο μακριά και φαρδιά ρούχα, που δε διαγράφουν το σώμα τους, ενώ υποχρεωτικό ήταν να καλύπτουν και τα μαλλιά τους.
Τα σκουλαρίκια και το μακιγιάζ ήταν απαγορευτικά, ενώ τα κομμωτήρια δεν ήταν πια κοινά, αλλά διαχωρίστηκαν σε αντρικά και γυναικεία, με τις γυναίκες να υποχρεούνται να φορέσουν μαντήλα, αμέσως μετά την έξοδό τους από αυτά.
Το 1983 το Κοιβούλιο αποφάσισε πως οι γυναίκες που δεν καλύπτουν τα μαλλιά τους δημόσια, θα μπορούσαν να τιμωρηθούν με 74 μαστιγώματα και πιο πρόσφατα, πρόσθεσαν στην ποινή φυλάκιση ως και 60 ημέρες.
Επίσης, προσπάθησαν να εμποδίσουν τις γυναίκες να μπουν και στα πανεπιστήμια, όμως υπήρξαν μεγάλες αντιδράσεις και τελικά, τους επιτράπηκε.
Πηγές: Wikipedia, Kathimerini
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ