Προσωπική εμπειρία…
Νίκο, άντε αγόρι μου , κλείστο, έπαιξες. Θα πονέσουν τα μάτια σου. Και αύριο μέρα είναι. Λίγο ακόμη μπαμπά, σε παρακαλώ. Και κάπου εδώ αρχίζει η… μάχη της πειθούς και της προσπάθειας με τη συνδρομή και της μαμάς. Να κλείσει ο Νίκος το τάμπλετ, να ηρεμήσουμε λίγο από τα επιφωνήματα χαράς, λύπης και ενίοτε απογοήτευσης του μικρού. Με αφορμή φυσικά, τι άλλο, τα παιχνίδια στο διαδίκτυο.
Εμπειρία παρέας…
Ενίοτε ξαναμπαίνει η προσωπική που…διανθίζεται με αυτή των φίλων. Το μόνο που αλλάζει είναι τα ονόματα των παιδιών αφού η πραγματικότητα είναι η ίδια, απλά πιο ομαδοποιημένη. Τα βλέπεις σκυμμένα πάνω από το τάμπλετ ή ακούς τις φωνές και τα συναισθήματά τους , ανάλογα με την κατάληξη του παιχνιδιού που εγκαταστήσει σε αυτό, στο τάμπλετ δηλαδή.
Οι εξαιρέσεις και ο… άλλος κόσμος
Υπάρχουν βέβαια και οι εξαιρέσεις, αυτές που σε κάνουν να αναρωτιέσαι και να παραξενεύεσαι. Είναι δυνατόν το παιδί σου να μην παίζει με το τάμπλετ, να μην ασχολείται; Λες και τον ρωτάς τον άλλον το πιο αφύσικο πράγμα του κόσμου. Ναι, είναι, υπάρχουν και οι γονείς που προστατεύουν από την εικονική πραγματικότητα τα παιδιά τους. Μόνο θαυμασμός για αυτούς, άλλωστε εμείς σε έναν μεγάλο βαθμό χάσαμε τη μάχη. Ή αν θέλετε, το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω γιατί αν γυρίσει μάλλον κάτι θα αφήσουν τα απόνερα.
Εκατοντάδες οι χαρακτηρισμοί, χιλιάδες οι προβληματισμοί
«Αρρώστια, μάστιγα για τα παιδιά, καταστροφική συνήθεια, αναγκαίο κακό εν μέσω πανδημίας, κόλλημα, κακή συνήθεια, εξοικείωση με τις συσκευές τεχνολογίας και την αγγλική γλώσσα.
Εννοείται πως η λίστα των χαρακτηρισμών είναι αρκετά μεγάλη, με τους γονείς να την κρατάνε από τη μια άκρη, τα παιδιά από την άλλη και στη μέση και πολλοί άλλοι.
Και ερχόμαστε λοιπόν στο κρίσιμο ερώτημα. Τι κάνουμε; Καλή ερώτηση, αλλά απάντηση;
Το mynews.gr θα προσπαθήσει να σας δώσει όχι μια, αλλά αρκετές απαντήσεις με τη βοήθεια του Νίκου Καρανταγλή, (Παιδίατρος, Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Θεσσαλονίκης).
Ο κ. Νίκος Καρανταγλής μίλησε στο mynews.gr και δίνει χρήσιμες συμβουλές για το τ πρέπει να γίνεται, τι δεν πρέπει να γίνεται στη σχέση παιδιού-videogames, ,μας μιλάει για την εποχή της πανδημίας και πως έχει επηρεάσει , ενώ τεράστιο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία μελετών που παραθέτει.
-Ποια είναι η σχέση σήμερα του παιδιού με τα βιντεοπαιχνίδια μέσω συσκευών και κυρίως με τη χρήση τους στο σπίτι;
«Η τεχνολογία κατά τα τελευταία χρόνια βρίσκεται όλο και εντονότερα σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς μας στις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Αυτό δεν θα μπορούσε να αφήσει εκτός την οικογένεια και το σπίτι στο οποίο τυπικά θα συναντήσουμε συχνά πάνω από μία τηλεοράσεις, tablets, smartphones, κονσόλες gaming και γρήγορη σύνδεση στο διαδίκτυο.
Τα παιδιά λοιπόν έχουν διαθέσιμη όλη αυτή την τεχνολογία και φαίνεται ότι «μαγνητίζονται» από αυτήν, ενώ και η εξοικείωσή τους είναι ταχύτατη. Δεν θα πρέπει βέβαια να δαιμονοποιήσουμε την τεχνολογία, ή και το παιχνίδι μέσα από τις οθόνες, αρκεί να γίνεται με ποιοτικά κριτήρια, πάντα με στενή επίβλεψη και να αποφεύγεται η κατάχρηση».
-Υπάρχουν στοιχεία, πόσες ώρες, κατά μέσο όρο, τα παιδιά έχουν αυτή την ενασχόληση;
«Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, ο χρόνος ξεκινά από μερικά λεπτά ήδη από τη νηπιακή περίοδο και αυξάνεται συνεχώς με την ηλικία. Τα μεγαλύτερα παιδιά έχει βρεθεί ότι περνούν γύρω στη 1,5 ώρα σε παιχνίδια και σερφάρισμα ενώ οι έφηβοι πλησιάζουν τις δύο ώρες την ημέρα! Είναι επίσης πιθανό σε πολλές περιπτώσεις στην καθημερινή ζωή πολλών οικογενειών η ενασχόληση να διαρκεί περισσότερο από ότι καταγράφεται στις μελέτες».
-Επηρέασε και αν κατά πόσο η πανδημία του κορωνοϊού; Από τη μια έχουμε μαθήματα online και από την άλλη το παιχνίδι online
«Η πανδημία αύξησε το χρόνο των παιδιών μπροστά από οθόνες γενικότερα. Για μεγάλα χρονικά διαστήματα ήταν ο μόνος τρόπος εκπαίδευσης στη χώρα μας. Επιπλέον μεγάλο μέρος της επικοινωνίας των παιδιών και των εφήβων με τους φίλους αλλά και τους παππούδες τους γινόταν μέσα από οθόνες. Επομένως η καλή χρήση της τεχνολογίας και του διαδικτύου μπορεί να έχει μεγάλα πλεονεκτήματα.
Δυστυχώς κατά τη διάρκεια του lockdown πολλές από τις δραστηριότητες παιδιών και εφήβων είτε σταμάτησαν είτε η οικογένεια τις διέκοψε από το φόβο της ασθένειας. Αυτό οδήγησε σε εγκλεισμό μέσα στο σπίτι και σε υπέρμετρη χρήση του διαδικτύου αλλά και gaming και από τα παιδιά.
Ευρωπαϊκές μελέτες κατέγραψαν αύξηση του χρόνου παιχνιδιού στην ιδιαίτερη αυτή περίοδο, συμπέρασμα που βέβαια διαπιστώναμε καθημερινά όλοι όσοι ασχολούμαστε με παιδιά και εφήβους. Παγκοσμίως, 39% περισσότερος χρόνος έχει αφιερωθεί σε παιχνίδια.
Η βιομηχανία παιχνιδιών έχει σημειώσει αύξηση 63% στις πωλήσεις παιχνιδιών λόγω της πανδημίας, ενώ η αξία της βιομηχανίας βιντεοπαιχνιδιών έχει αυξηθεί από 151 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019 σε περίπου 180 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021».
-Πολλοί πλέον μιλάνε για εθισμό των παιδιών, που εγκυμονεί αρκετούς κινδύνους ακόμη και για την ψυχική υγεία των παιδιών. Και κατ΄επέκταση και της ίδιας της οικογένειας.
«Σωστά αναφέρουμε την οικογένεια γιατί από εκεί ξεκινούν όλα. Αν δούμε γύρω μας, ακόμα και σε στιγμές που οι άνθρωποι βρίσκονται σε κοινωνικό επίπεδο, στην «παρέα», πολλές φορές αντί να συζητούν και να αλληλοεπιδρούν τσεκάρουν τα social media του κινητού τους.
Αυτό δεν περνά απαρατήρητο από τα παιδιά. Και φυσικά τα παιδιά δεν θα κάνουν αυτό που θα τους πούμε αλλά αυτό που θα δουν ότι εμείς κάνουμε, επομένως οι γονείς οφείλουν να είναι το παράδειγμα και στη συνέχεια να βάλουν τα κατάλληλα όρια στο παιδί».
-Όταν λέμε εθισμό τι ακριβώς εννοούμε και πώς αντιμετωπίζετε; Ποια είναι τα βασικά πρώτα “σημάδια του εθισμού¨, τα οποία καλούνται να αναγνωρίσουν οι γονείς.
«Τα βιντεοπαιχνίδια μπορεί να είναι πολύ διασκεδαστικά και μπορούν ακόμη και να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο εκμάθησης σε ορισμένες περιπτώσεις. Για πολλά παιδιά και εφήβους, τα βιντεοπαιχνίδια είναι ένας τρόπος να συνδεθούν με τους συνομηλίκους τους. Το παιχνίδι γίνεται προβληματικό για τα παιδιά και τους εφήβους όταν η συμπεριφορά επηρεάζει αρνητικά την καθημερινότητά τους. Το 2019, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνώρισε τη «Διαταραχή του παιχνιδιού» ως πάθηση ψυχικής υγείας.
Θα πρέπει να σκεφτούμε ότι ένα παιδί έχει εθιστεί στα video games αν:
• Επηρεάζει το παιχνίδι την ικανότητα του παιδιού να ολοκληρώσει την εργασία του, να πάει στο σχολείο εγκαίρως ή να επικεντρωθεί στις εκπαιδευτικές ανάγκες.
• Το παιχνίδι επηρεάζει αρνητικά τις σχέσεις του παιδιού με τους γονείς, τα αδέρφια, άλλα μέλη της οικογένειας ή τους συνομηλίκους του.
• Το παιδί βιώνει ανεξέλεγκτες εκρήξεις όταν του λένε να σταματήσει το παιχνίδι, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής επιθετικότητας.
• Τα παιχνίδια έχουν προτεραιότητα έναντι άλλων τομέων στη ζωή του.
• Το παιχνίδι εμποδίζει υγιεινές συνήθειες όπως το φαγητό, την υγιεινή και την άσκηση.
• Το παιχνίδι οδηγεί σε σημαντικές αλλαγές στη διάθεση.
• Πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι τα αγόρια εθίζονται σε σημαντικά μεγαλύτερη συχνότητα σε σχέση με τα κορίτσια».
-Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις παιδιών, που από μικρή ηλικία, δεν μαθαίνουν με αυτού τους είδους την ενασχόληση. Τελικά, κατά πόσο ευθυνόμαστε και εμείς ως γονείς;
«Οι γονείς είναι πάντα το σημαντικότερο παράδειγμα για τα παιδιά τους, τουλάχιστον κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Σε αυτή την περίοδο είναι μεγάλης σημασίας η επένδυση σε ποιοτικό παιχνίδι που θα αφορά όλες τις δεξιότητες και θα οξύνει όλες τις αισθήσεις του παιδιού.
Όπως για παράδειγμα να τρέξει, να σκαρφαλώσει, να ταξινομήσει, να ζωγραφίσει ή να ασχοληθεί με κατασκευές. Να ακούσει παραμύθια και μουσική. Να κινητοποιήσουμε με ενεργητικό τρόπο το σώμα και το μυαλό αντί να βρισκόμαστε για ώρες ολόκληρες πίσω από μια οθόνη ή μια κονσόλα.
Και ας μην ξεχνάμε ότι στη χώρα μας αντιμετωπίζουμε σημαντικό και ολοένα αυξανόμενο πρόβλημα παιδικής παχυσαρκίας. Τα πάντα ξεκινάνε από την οικογένεια».
-Είναι επιχείρημα να λέμε στο παιδί μας: «Εμείς στην ηλικία σου παίζαμε συνέχεια έξω, τρέχαμε και δεν ήμασταν κλεισμένοι σε ένα δωμάτιο». Το ρωτάω όταν υπάρχουν κόσμοι που αλληλοσυγκρούονται και εννοώ της οικογένειας, του σχολείου και της παρέας. Με αντικείμενο συζήτησης φυσικά σε όλα αυτά και τον «κόσμο» των βιντεοπαιχνιδιών
«Πιστεύω πως το επιχείρημα αυτό παρότι σίγουρα μας έρχεται στο μυαλό, δεν είναι κατανοητό σε ένα μικρότερο παιδί και μάλλον δεν θα πείσει έναν έφηβο. Ζούμε σε μια εποχή που η τεχνολογία, η ταχύτητα και η πληροφορία έχουν αλλάξει τον τρόπο ζωής μας.
Οφείλουμε λοιπόν να χρησιμοποιήσουμε τα θετικά της, όπως για παράδειγμα το ποιοτικό εκπαιδευτικό gaming, και τη χρήση του διαδικτύου με τις μεγάλες δυνατότητες και ευκαιρίες που δίνει στις νέες γενιές. Παράλληλα να κρατήσουμε καλές συνήθειες από τη δική μας παιδική ηλικία και να τις «κληροδοτήσουμε» στους νεότερους. Είναι σίγουρα μια δύσκολη εξίσωση».
-Υπάρχεις ένας φόβος σε κάθε γονιό. Αν μπορεί το παιδί του να μπερδέψει την πραγματικότητα με την εικονική πραγματικότητα, με αυτό που βλέπει δηλαδή σε ένα π.χ. τάμπλετ. Τον μιμητισμό που λέμε
«Οι γονείς πρέπει να προσέχουν ποια παιχνίδια παίζουν τα παιδιά τους. Όταν είναι δυνατόν, θα πρέπει να παίζουν παιχνίδια μαζί με τα παιδιά τους, ώστε να έχουν καλύτερο έλεγχο. Τα μικρά παιδιά (ηλικίας κάτω των 6 ετών) πρέπει να προστατεύονται από την εικονική βία.
Οι γονείς πρέπει να καταλάβουν ότι τα μικρά παιδιά δεν ξεχωρίζουν πάντα τη φαντασία από την πραγματικότητα. Η βία στα videogames μπορεί να φαίνεται πολύ αληθινή και μπορεί να έχει επιζήμια αποτελέσματα. Επιπλέον, τα παιχνίδια στα οποία η δολοφονία του αντιπάλου είναι το κεντρικό θέμα, δεν είναι κατάλληλα για κανένα παιδί».
-Τελικά πόσο «αθώο» είναι να βάζουμε ακόμη και σε ένα μωρό να βλέπει ένα… βιντεάκι για να μη γκρινιάζει ή για να φάει πιο ήρεμα, όπως συνηθίζουμε να λέμε ως γονείς
«Δεν είναι καθόλου αθώο!!! Είναι από τα μεγαλύτερα λάθη που μπορούμε να κάνουμε. Το οπτικό ερέθισμα σε ένα βρέφος ή σε ένα μικρό νήπιο είναι τόσο ελκυστικό που το κάνει να «κολλάει».
Και, επειδή στα μικρά παιδιά η οικογένεια δύσκολα χαλά χατίρια, είναι θέμα λίγου χρόνου να μας επιβάλλουν να τους δώσουμε για όλο και περισσότερη ώρα το tablet. Αυτό όμως έχει πολλές ανεπιθύμητες προεκτάσεις.
Παιδιά που δεν τρώνε χωρίς οθόνη μπροστά τους, παιδιά που δεν εξασκούν όλες τις αισθήσεις και τις δεξιότητές τους, που κινούνται λιγότερο και κινδυνεύουν από παχυσαρκία. Για όλους τους παραπάνω λόγους η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής προτείνει στα βρέφη και νήπια έως και τους 18 μήνες να αποφεύγουμε αν γίνεται τελείως τις οθόνες».
-Ποια συμβουλή θα δίνετε σε ένα γονέα για να περιορίσει αυτή την επαφή των παιδιών με τα βιντεοπαιχνίδια;
• Προσδιορίστε όρια και μιλήστε με το παιδί σας γι’ αυτό!
• Να είστε με τα μικρά παιδιά κατά τη διάρκεια της οθόνης και να αλληλεπιδράτε μαζί τους.
• Ερευνήστε παιχνίδια και εφαρμογές (apps) προτού τις αποκτήσετε για το παιδί σας. Χιλιάδες εφαρμογές και παιχνίδια ισχυρίζονται ότι είναι εκπαιδευτικά, αλλά δεν είναι. Κάντε έρευνα στο Διαδίκτυο για να δείτε ποιες θεωρούν τις καλύτερες οι εκπαιδευτικοί και οι γιατροί.
• Προγραμματίστε άφθονο χρόνο εκτός οθόνης στην ημέρα του παιδιού σας. Ο χρόνος παιχνιδιού είναι σημαντικός για τη μάθηση και την οικοδόμηση της δημιουργικότητας. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας πρέπει να έχουν χρόνο να παίζουν μακριά από τις οθόνες κάθε μέρα. Επίσης, φροντίστε το παιδί σας να είναι σωματικά δραστήριο κάθε μέρα και να κοιμάται επαρκώς.
• Να έχετε «ανοιχτές κεραίες» για τα μεγαλύτερα παιδιά και την ευαίσθητη εφηβική ηλικία.
• Οι κονσόλες παιχνιδιού είναι προτιμότερο να βρίσκονται στο καθιστικό ή το σαλόνι σε κοινή θέα.
• Κλείστε τις οθόνες κατά τη διάρκεια των γευμάτων και τουλάχιστον 1 ώρα πριν τον ύπνο.
• Κρατήστε τηλεοράσεις και άλλα ηλεκτρονικά είδη έξω από τα παιδικά υπνοδωμάτια.
• Δώστε ένα καλό παράδειγμα. Απενεργοποιήστε τις τηλεοράσεις και άλλες οθόνες όταν δεν τις χρησιμοποιείτε. Μην αφήνετε τις οθόνες αναμμένες στο παρασκήνιο. Απενεργοποιήστε το τηλέφωνό σας όταν δεν το χρησιμοποιείτε, όπως κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων, και αφιερώστε χρόνο για να εστιάσετε στο παιχνίδι με το παιδί σας».
ΥΓ. Αισθάνομαι την προσωπική ανάγκη να ευχαριστήσω από καρδιάς τον κύριο Νίκο Καρανταγλή για αυτή τη συνέντευξη. Αν θα επέλεγα άλλον τίτλο, σίγουρα θα ήταν «Μαθήματα ζωής…». Τα χρειαζόμαστε όλοι.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ