Σήμερα 17 Νοέμβρη συμπληρώνονται 49 χρόνια από την εξέγερση στο Πολυτεχνείο, το 1973 για την πτώση της Χούντας.
Κεντρικό σύνθημα της εξέγερσης, ήταν η περίφημη φράση, που έμεινε στην ιστορία:
«Ψωμί, παιδεία, ελευθερία».
Η αιματηρή εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973, όπου το τανκ εισέβαλε εντός του κτιρίου, προκειμένου να καταπνίξει την επανάσταση, ήταν η αρχή του τέλους για τη δικτατορία στην Ελλάδα, η οποία ξεκίνησε το 1967 και τελείωσε οριστικά το 1974.
Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ξεκίνησε στις 14 Φεβρουαρίου του 1973, όταν οι φοιτητές της Αθήνας ξεσηκώθηκαν και συγκεντρώθηκαν στο Πολυτεχνείο, αλλά και στην Νομική, προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για το καθεστώς.
Υπενθυμίζεται ότι η επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα έγινε στις 21 Απριλίου του 1967.
Οι φοιτητές λοιπόν, κάνοντας αποχή από τα μαθήματά τους, ζητούσαν την κατάργηση του νόμου 1347, που προέβλεπε την υποχρεωτική στράτευση των φοιτητών που είχαν αναπτύξει συνδικαλιστική δράση στη διάρκεια των σπουδών τους.
Επίσης αίτημα των φοιτητών ήταν να γίνουν εκλογές τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους και όχι στα τέλη του επόμενου χρόνου, που είχε ανακοινώσει το καθεστώς.
Κατά τη διάρκεια της μέρας όλο και περισσότεροι φοιτητές έφταναν στο Πολυτεχνείο, προκειμένου να συμμετάσχουν στη διαμαρτυρία και να ενταχθούν στον αγώνα.
Οι φοιτητές, που αυτοαποκαλούνταν «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» οχυρώθηκαν στο κτίριο της οδού Πατησίων και ξεκίνησαν τη λειτουργία ραδιοφωνικού σταθμού.
Το ιστορικό μήνυμα που φώναζαν μέσω αυτού ήταν:
«Εδώ Πολυτεχνείο! Λαέ της Ελλάδας το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας, του αγώνα σας, του κοινού αγώνα μας ενάντια στη δικτατορία και για την Δημοκρατία», αλλά και το σύνθημα που υπάρχει και στο παρακάτω πανό: «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία».
Παράλληλα, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, αλλά και στην επαρχία πραγματοποιούνταν διαδηλώσεις, με την ατμόσφαιρα να «μυρίζει» εξέγερση και επανάσταση.
Στις 16 Νοεμβρίου μεγάλες αστυνομικές δυνάμεις επιτέθηκαν εναντίον του πλήθους που ήταν συγκεντρωμένο έξω από το Πολυτεχνείο, με γκλομπς, δακρυγόνα και σφαίρες ντουμ-ντουμ.
Οι περισσότεροι διαλύθηκαν.
Όσοι έμειναν έστησαν οδοφράγματα ανατρέποντας τρόλεϊ και συγκεντρώνοντας υλικά από νεοανεγειρόμενες οικοδομές, και άναψαν φωτιές για να εξουδετερώσουν τα δακρυγόνα.
Αργότερα, η αστυνομία έκανε χρήση όπλων, χωρίς όμως να πετύχει το στόχο της, την καταστολή της εξέγερσης.
17 Νοεμβρίου 1973
Στις 3 τα ξημερώματα, και ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για την ασφαλή αποχώρηση των φοιτητών από τον χώρο, η μεταβατική κυβέρνηση αποφάσισε την επέμβαση του στρατού και έτσι ένα από τα τρία τανκς που ήταν έξω από το Πολυτεχνείο, εισέβαλε μέσα στο κτίριο, γκρεμίζοντας την κεντρική πύλη.
Με την είσοδο του στρατιωτικού οχήματος, φαίνεται πως συνεθλίβησαν τρεις φοιτητές που στέκονταν ακριβώς πίσω από την πύλη.
Επίσης, η φοιτήτρια Πέπη Ρηγοπούλου τραυματίστηκε σοβαρά, με συντριπτικά κατάγματα στα πόδια.
Ο εκφωνητής του σταθμού έκανε εκκλήσεις, φωνάζοντας πως οι φοιτητές είναι άοπλοι και ζητούσε από τους στρατιώτες να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους.
Η πτώση της πύλης ακολουθήθηκε από την είσοδο μιας μονάδας ενόπλων στρατιωτών των ΛΟΚ που κυνήγησαν τους φοιτητές, οι οποίοι πηδώντας από τα κάγκελα προσπάθησαν να διαφύγουν στους γύρω δρόμους.
Πολλοί από αυτούς σώθηκαν βρίσκοντας άσυλο στις γύρω πολυκατοικίες, πολλοί συνελήφθησαν κα μεταφέρθηκαν στη Γενική Ασφάλεια και στην ΕΣΑ.
Τα θύματα και οι συλληφθέντες
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της Αστυνομίας, στις 17 Νοεμβρίου συνελήφθησαν 840 άτομα.
Όμως, μετά τη Μεταπολίτευση, αξιωματικοί της Αστυνομίας, ανακρινόμενοι, ανέφεραν ότι οι συλληφθέντες ξεπέρασαν τα 2400 άτομα.
Οι νεκροί επισήμως ανήλθαν σε 34 άτομα. Στην ανάκριση που διενεργήθηκε το φθινόπωρο του 1975 εναντίον των πρωταιτίων της καταστολής εντοπίστηκαν 21 περιπτώσεις θανάσιμου τραυματισμού.
Ωστόσο, τα θύματα πρέπει να ήταν πολύ περισσότερα, διότι πολλοί βαριά τραυματισμένοι, προκειμένου να διαφύγουν τη σύλληψη, αρνήθηκαν να διακομιστούν σε νοσοκομείο.
Η δίκη για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου
Στις 30 Δεκεμβρίου του 1975 και μετά από ακροαματική διαδικασία 2,5 μηνών και διάσκεψη 6 ημερών ενώπιον του πενταμελούς εφετείου Αθηνών, εκδόθηκε η απόφαση του δικαστηρίου το οποίο κήρυξε ένοχους τους 20 από τους 32 κατηγορούμενους, αθωώνοντας 12.
Οι κύριες ποινές που επιβλήθηκαν ήταν:
- Δημήτριος Ιωαννίδης (αρχηγός της ΕΣΑ την περίοδο της εξέγερσης): 7 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 7 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 38 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
- Γεώργιος Παπαδόπουλος (εν ενεργεία δικτάτορας την περίοδο της εξέγερσης): 25 χρόνια κάθειρξη για απλή συνέργεια σε ανθρωποκτονίες από πρόθεση και απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
- Σταύρος Βαρνάβας (αντιστράτηγος Ε.Α.): 3 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 3 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 17 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
- Νικόλαος Ντερτιλής (ταξίαρχος Ε.Α.): ισόβια κάθειρξη και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για ανθρωποκτονία από πρόθεση του διερχόμενου Μιχαήλ Μυρογιάννη.
- Άλλοι τέσσερις ανώτατοι αξιωματικοί σε 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε συνολικά 12 ανθρωποκτονίες και 56 απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων.
- Άλλοι 12 κατηγορούμενοι σε μικρότερες ποινές, από 5 μήνες έως 10 χρόνια κάθειρξη για διάφορες κατηγορίες, κυρίως για ηθική αυτουργία σε επικίνδυνες σωματικές βλάβες. Οι ποινές κάτω του ενός έτους, ήταν εξαγοράσιμες.
Πού βρίσκεται σήμερα το τανκ που εισέβαλε στο Πολυτεχνείο
Το τεθωρακισμένο όχημα ΑΜΧ μετά τον αιματηρό του ρόλο στην εξέγερση του Πολυτεχνείου συνέχισε να «προσφέρει τις υπηρεσίες του» στον ελληνικό στρατό.
Ειδικότερα μεταφέρθηκε σε μονάδες του Έβρου μέχρι και την απόσυρσή του κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1980.
Μάλιστα, τραγικό είναι το γεγονός ότι το στρατιωτικό όχημα έχει πάρει το όνομα «μορφωμένο», επειδή μπήκε σε Πανεπιστήμιο.
Το τανκ που έγινε η αιτία να πεθάνουν και να τραυματιστούν άνθρωποι σήμερα εκτίθεται στο Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων.
Πότε καθιερώθηκε ο εορτασμός του Πολυτεχνείου
Ο εορτασμός της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, το οποίο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας, καθιερώθηκε το 1981, από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που τότε είχε μόλις ανέβει στην εξουσία.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ