«Το νερό και ο αέρας, τα δύο ζωτικά ρευστά από τα οποία εξαρτάται όλη η ζωή, έχουν γίνει παγκόσμιοι σκουπιδοτενεκέδες», έλεγε πριν από χρόνια ο Ζακ Υβ Κουστώ.
Και πράγματι, τα τελευταία χρόνια η μόλυνση του περιβάλλοντος έχει επιδεινωθεί, με αποτέλεσμα να μιλάμε όχι για κλιματική αλλαγή, αλλά για κλιματική κρίση, η οποία έχει κάνει αισθητή την παρουσία της σε όλο τον πλανήτη.
Ο Δημήτρης Γρηγοριάδης , εκπαιδευτικός και πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου μιλάει αποκλειστικά στο mynews.gr για τις πυρκαγιές του Αυγούστου στο νησί, τις πολυετείς αυθαιρεσίες στην παραλία της Γλύστρας, την κλιματική αλλαγή και τη διαχείριση της ανακύκλωσης και των σκουπιδιών από τη Δημοτική Αρχή Ρόδου.
Ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου και η δράση του
– Είναι γνωστό ότι εδώ και πολλά χρόνια είστε ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος και ενεργά δραστήριος σε θέματα που αφορούν την οικολογία και το περιβάλλον.
Ποιο ήταν το έναυσμα που σας εμφύσησε αυτή την αυξημένη οικολογική συνείδηση;
Η πρώτη αφορμή μού δόθηκε το 1990. Μόλις είχα εγκατασταθεί μόνιμα στη Ρόδο, στο χωριό μου τον Θεολόγο. Σε πολύ κοντινή απόσταση υπήρχε ο θερμικός σταθμός του ΑΗΣ Σορωνής, ο οποίος ρύπαινε με διάφορους τρόπους την περιοχή. Συστήσαμε τότε την Επιτροπή Αγώνα για τη ΔΕΗ, μια επιτροπή που για πάνω από 25 χρόνια είχε πολύ δυναμική παρουσία στα ενεργειακά θέματα της Ρόδου.
Το 2009, μαζί με τον Παναγιώτη Αυγερινό και τον Νίκο Κασέρη δημιουργήσαμε τη δημοσιογραφική ομάδα «Οικολογικά Ροδιακά», με εβδομαδιαία αρθρογραφία στην εφημερίδα «Ροδιακή». Η ομάδα αυτή απέσπασε και δύο βραβεία «Οικόπολις» οικολογικής ευαισθησίας, το 2011 και το 2013.
Το 2011, οργανώσαμε μέσα από την ΑΜΚΕ «Εθελοντές Ρόδου» μια πολύ επιτυχημένη δομή ανακύκλωσης χαρτιού και άλλων υλικών, η οποία συγκέντρωσε και ανακύκλωσε σε ενάμιση χρόνο πάνω από 700 τόνους χαρτί!
Δυστυχώς λόγω κρίσης η δομή αυτή διέκοψε τη λειτουργία της. Στη συνέχεια ακολούθησε η συμμετοχή μου στο Σύλλογο Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου.
– Έπειτα από την πολυετή σας παρουσία στο «τιμόνι» του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου πώς αποτιμάτε την ανταπόκριση της τοπικής κοινωνίας, αλλά και της Πολιτείας στο έργο σας;
Τα θέματα περιβάλλοντος, δυστυχώς, στη χώρα μας προβάλλονται ως σημαντικά και υψηλής προτεραιότητας, τόσο από τους πολίτες όσο και από την Πολιτεία, δεν μπορώ να πω, όμως, ότι στην πράξη τυγχάνουν ανάλογης αντιμετώπισης. Η κοινωνία της Ρόδου ή ένα μεγάλο μέρος της τουλάχιστον έδειξε, ωστόσο, πολλές φορές τα υγιή της αντανακλαστικά.
Πρόσφατα δημιουργήσαμε τη διαδικτυακή ομάδα «Πολίτες για μια Πράσινη Ρόδο», με αρκετά θετικά σημάδια για το ενδιαφέρον των πολιτών για το περιβάλλον. Εν κατακλείδι, πιστεύω ότι αργά, όπως πολλά πράγματα στην πατρίδα μας, πολίτες και διοίκηση αντιλαμβάνονται τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος και της αειφορίας.
Οι καταστροφικές πυρκαγιές του Αυγούστου
– Τον Αύγουστο εκτιμάται ότι κάηκαν 10.000 στρέμματα δάσους. Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή; Υπήρξαν ενέργειες αποκατάστασης των πυρόπληκτων περιοχών;
Η δασική πυρκαγιά του Αυγούστου 2021, που ήρθε να προστεθεί στις καταστροφικές πυρκαγιές των τελευταίων σαράντα χρόνων στο νησί, ήταν μια πυρκαγιά που θα μπορούσε να αποφευχθεί, αλλά και που θα μπορούσε να είναι χειρότερη.
Συνδέοντας αυτό με την προηγούμενη σας ερώτηση, θα ήθελα να επισημάνω την τρομερή κινητοποίηση των απλών πολιτών που συνέδραμαν εθελοντικά με πολλούς τρόπους είτε στην κατάσβεση είτε παρέχοντας εφόδια προς τις δυνάμεις κατάσβεσης.
Σήμερα, έχουν συνταχθεί οι μελέτες και αναμένεται χρηματοδότηση από την Πολιτεία προς τη Διεύθυνση Δασών Δωδεκανήσου, για να αρχίσουν τα έργα αποκατάστασης. Δυστυχώς, για άλλη μια φορά, έχουμε τις γνωστές καθυστερήσεις από την πλευρά της κρατικής μηχανής.
Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε και την εσπερίδα που διοργάνωσε ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος, στις 18 Σεπτεμβρίου 2021, με θέμα «Πρόληψη δασικών πυρκαγιών και αποκατάσταση πυρόπληκτων περιοχών».
– Πόσο επηρεάστηκε από τις πυρκαγιές του Αυγούστου το οικοσύστημα στην Κοιλάδα των Πεταλούδων;
Η ίδια η Κοιλάδα δεν επηρεάστηκε από την πυρκαγιά αλλά η ευρύτερη περιοχή έχει υποστεί ζημιές. Επειδή όμως η Κοιλάδα είναι ένα ευαίσθητο οικοσύστημα που σχετίζεται με το ευρύτερο περιβάλλον του νησιού, ακόμα και χιλιόμετρα μακριά από αυτήν, θα έλεγα ότι όχι άμεσα αλλά έμμεσα οι φυσικές καταστροφές και, ειδικά, οι δασικές πυρκαγιές επηρεάζουν την Κοιλάδα των Πεταλούδων.
Η ανακύκλωση και το θέατρο Ρόδου
– Οι αναφορές σας στο Υπουργείο Περιβάλλοντος για το ζήτημα της διαχείρισης της ανακύκλωσης διαχρονικά είναι αρκετές. Πώς διαχειρίζεται η Δημοτική Αρχή το ζήτημα της ανακύκλωσης και των σκουπιδιών;
Δυστυχώς τα τελευταία δύο χρόνια υπήρξαν αρνητικές εξελίξεις και πισωγυρίσματα στο θέμα της διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) στο νησί μας. Τόσο η καθαριότητα όσο και η ανακύκλωση δεν είναι στο επίπεδο που θα θέλαμε και θα αναλογούσε σε ένα νησί παγκόσμιας προβολής, όπως η Ρόδος.
Η ανακύκλωση συσκευασιών άρχισε από το Δήμο το 2018 και έφτασε σε ένα ποσοστό της τάξης του 5%. Με την αλλαγή στη δημοτική αρχή, για διάφορους λόγους, υπήρξαν διακοπές στην ανακύκλωση, με αποτέλεσμα να είμαστε πολύ πίσω και από τον εθνικό μέσο όρο που από μόνος του είναι ήδη χαμηλός.
Τα επόμενα χρόνια πρέπει να καταβληθεί ιδιαίτερη προσπάθεια για τη βελτίωση των δεικτών ανακύκλωσης, τόσο στα αστικά όσο και στα υπόλοιπα στερεά απόβλητα. Ο Ειδικός Περιφερειακός Διαβαθμιδικός Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) Ν. Αιγαίου, που δημιουργήθηκε πρόσφατα με τον Ν. 4685/2020 ως ανώνυμη εταιρεία ΟΤΑ, θα έχει ένα δύσκολο έργο τα προσεχή χρόνια.
– Πρόσφατα, το ελληνικό τμήμα του I.C.O.MO.S αναγνώρισε τη σημαντικότητα του Εθνικού Θεάτρου Ρόδου και επεσήμανε τον άμεσο κίνδυνο για την τύχη του. Αντίστοιχα, κατά την επίσκεψή του στη Ρόδο, ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην «επανεκκίνηση» των εργασιών αποκατάστασης. Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι εργασίες;
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν εργασίες. Ετοιμάζεται η Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ ΥΠΠΟΑ, Περιφέρειας Ν. Αιγαίου και Δήμου Ρόδου που θα είναι ο φορέας που θα αναλάβει να φέρει σε πέρας το τιτάνιο έργο της αποκατάστασης του Εθνικού Θεάτρου Ρόδου (πρώην Teatro Puccini).
Με την έγκριση της προγραμματικής αλλά και των επιμέρους μελετών θα μπορέσει να δημοπρατηθεί η μελέτη εφαρμογής μαζί με τα έργα αποκατάστασης. Παρά την τεράστια καθυστέρηση (το θέατρο είναι κλειστό από το 2006) ελπίζουμε ότι θα δικαιωθούν οι αγώνες των πολιτών από το 2011, αλλά και η δουλειά που έκαναν εθελοντές και υπηρεσίες μέχρι τώρα και να έχουμε ένα λειτουργικά και αισθητικά άψογο αποτέλεσμα που θα δοθεί για τις κατάλληλες χρήσεις στους κατοίκους και επισκέπτες του νησιού.
Αυθαίρετες κατασκευές: μια ιστορία θράσους
– Με εντολή της Εισαγγελίας Ρόδου, η κατασκευή στην παραλία Γλύστρα θα φυλάσσεται σε 24ωρη βάση από τους αστυνομικούς της Νότιας Ρόδου, προκειμένου να μην προχωρήσουν οι εργασίες για την ολοκλήρωσή της. Παρόλα αυτά, ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου απέστειλε σχετική επιστολή στον Κυριάκο Μητσοτάκη, κάνοντας λόγο για καταπάτηση του αιγιαλού αρχαιολογικού χώρου και παράνομη συνέχιση της κατασκευής. Τι συμβαίνει τελικά;
Είναι μια ιστορία απίστευτου θράσους και αυθαιρεσίας. Στην παραλία της Γλύστρας, σε μέρος του αιγιαλού και δημόσιας δασικής έκτασης που εκτός των άλλων είναι προστατευόμενη περιοχή και αρχαιολογικός χώρος, στήθηκε αυτή η αυθαίρετη υπερκατασκευή που εμείς ζητάμε άμεσα να κατεδαφιστεί.
Έχουμε απευθυνθεί σε όλους τους φορείς και πρόσφατα στον ίδιο τον Πρωθυπουργό, ώστε να σταματήσει αυτό το έγκλημα. Θέτουμε τους πάντες προ των ευθυνών τους και θα προσπαθήσουμε με κάθε μέσο να αποκατασταθεί η νομιμότητα.
– Ποιες συνέπειες θα έχει η ολοκλήρωση της κατασκευής στην παραλία Γλύστρα; Πιστεύετε πως αυτό θα «ανοίξει» την όρεξη για περαιτέρω οικειοποίηση και καταπάτηση δημόσιων εκτάσεων;
Αν δεν αποκατασταθεί η νομιμότητα και ολοκληρωθεί αυτό το έγκλημα, θα δημιουργηθεί ένα προηγούμενο, όπου ο κάθε ένας που διαθέτει χρήματα και πολιτική και άλλη επιρροή να μπορεί να αυθαιρετεί σε οποιοδήποτε σημείο του νησιού θέλει. Θα είναι μια πραγματικά άσχημη εξέλιξη.
– Παρατηρούνται αντίστοιχες έκνομες ενέργειες και σε άλλες παραλίες του νησιού;
Σε πολλές περιπτώσεις. Ήδη υπάρχει τελεσίδικη απόφαση για κατεδάφιση 190 αυθαίρετων κτισμάτων σε αιγιαλό, παραλία και δασικές εκτάσεις που δεν εκτελείται κυρίως λόγω της αναστολής που έχει ψηφίσει η Βουλή των Ελλήνων για δεύτερη φορά. Γενικά, όμως, μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει εκτεταμένη καταπάτηση δημόσιας γης με διάφορους τρόπους.
Από την κλιματική αλλαγή στην κλιματική κρίση
– Το τελευταίο χρονικό διάστημα είδαμε την Ελλάδα και ιδιαίτερα τα δυτικά τμήματά της να «πνίγονται» από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ως πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος τι προσδοκάτε από τους αρμόδιους φορείς για τη θωράκιση της Ρόδου;
Η κλιματική αλλαγή, που πλέον είναι κλιματική κρίση, πλήττει όλο τον πλανήτη και φυσικά τη χώρα μας. Θα πρέπει στο μέτρο των δυνάμεων της η χώρα μας να συμβάλλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου που προκαλεί την κλιματική αλλαγή.
Πέρα από κει, όμως, θα πρέπει να ληφθούν και πρακτικά μέτρα για τη θωράκισή μας. Για παράδειγμα, τα συστήματα παροχέτευσης των όμβριων υδάτων θα πρέπει να είναι σε θέση να παροχετεύσουν μεγαλύτερες ποσότητες νερού σε μικρότερο διάστημα. Το καλοκαίρι πρέπει να υπάρχει ένα καλύτερο δίκτυο πρόληψής και άμεσης επέμβασης στις δασικές πυρκαγιές κ.ο.κ..
Γενικά ο τομέας της Πολιτικής Προστασίας θα πρέπει να αναβαθμιστεί και να επενδύσουμε σε υλικούς και ανθρώπινους πόρους σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό.
– Όλα δείχνουν πως το κλίμα έχει δεχθεί ένα ανυπολόγιστο πλήγμα. Εκτιμάτε ότι μπορούμε να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή; Θεωρείτε πως οι δράσεις του Ευρωκοινοβουλίου και οι αποφάσεις στη Σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα είναι ικανά για κάτι τέτοιο;
Όπως όλοι και όλες ξέρουμε το καλύτερο σενάριο αυτή τη στιγμή είναι η συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας σε +1,50 C στα τέλη του αιώνα.
Οτιδήποτε πέρα από αυτό θα είναι καταστροφικό για το μέλλον της ανθρωπότητας. Η δικιά μου άποψη είναι ότι, όπως συνήθως στην ανθρώπινη ιστορία, θα υπάρξουν αποτελεσματικά μέτρα, όταν ήδη δούμε ακόμα περισσότερα σημάδια της καταστροφικής επίδρασης της κλιματικής αλλαγής, ειδικά στις πιο ισχυρές χώρες.
Το φυσικό περιβάλλον και η οικολογική συνείδηση
– Πόσο εξοικειωμένοι είναι οι Έλληνες με τη νοοτροπία της οικολογικής συνείδησης;
Νομίζω ότι πρέπει να γίνει πολύ δουλειά σε αυτό τον τομέα. Πρέπει να υπάρξει συντονισμένη προσπάθεια εκπαίδευσης του λαού μας, στο σχολείο αλλά και διά βίου. Και η εκπαίδευση αυτή πρέπει να μην είναι μόνο θεωρητική αλλά και πρακτική.
Όταν, για παράδειγμα μιλάμε στα μικρά παιδιά για εξοικονόμηση ενέργειας ή για ανακύκλωση, θα πρέπει να είμαστε σε θέση να τους δώσουμε πρακτικά τη δυνατότητα να εφαρμόσουν αυτά που τους διδάσκουμε. Εκεί θα είναι το στοίχημα. Περιβαλλοντική εκπαίδευση λοιπόν σε όλους και όλες αλλά με πρακτικά και εφαρμόσιμα μέτρα.
– Πόσο επιβαρυντική είναι η λειτουργία των δυο εργοστασίων της ΔΕΗ τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στην καθημερινότητα των κατοίκων του νησιού;
Δύο θερμικοί σταθμοί εγκατεστημένης ισχύος πάνω από 300 MW είναι λογικό να επηρεάζουν το φυσικό περιβάλλον αλλά και την υγεία των κατοίκων. Ειδικά στην περίπτωση του ΑΗΣ Σορωνής που βρίσκεται σε περιοχή με αυξημένη ανθρώπινη δραστηριότητα, επηρεάζονται και η οικονομική και κοινωνική ζωή των κατοίκων, πέρα από την υγεία τους.
Είναι σημαντικό μέσα από τη διασύνδεση με το ηπειρωτικό σύστημα να υπάρξει μεγαλύτερη διείσδυση ήπιων μορφών ενέργειας, ώστε τελικά και σε βάθος χρόνου να υπάρξει απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και στο νησί μας.
– Ποιες δράσεις προγραμματίζετε ως Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου για το νέο έτος;
Ο Σύλλογος μας είτε μόνος είτε σε συνεργασία με ομάδες πολιτών και άλλους φορείς, μόλις το επιτρέψουν οι επιδημιολογικές συνθήκες, προγραμματίζει δράσεις καθαρισμού και ευπρεπισμού σε σημεία πολιτιστικού και ιδιαίτερου οικολογικού ενδιαφέροντος.
Μετά τον καθαρισμό ενός μεσαιωνικού γεφυριού πριν από λίγες βδομάδες, σχεδιάζουμε τον καθαρισμό μονοπατιού στον λόφο της Φιλερήμου και σε άλλα σημεία, που θα μας υποδειχθούν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με την οποία έχουμε ήδη επικοινωνήσει. Θα γίνουν επεμβάσεις και σε ακτές και σε άλλα σημεία ενδιαφέροντος.
Από την άλλη πλευρά μαζί με τον ΙΝΚΑ προγραμματίζουμε να ενημερώσουμε πολίτες και επισκέπτες για τρόπους προστασίας και προφύλαξης του περιβάλλοντος. Θα εξακολουθήσουμε φυσικά να δίνουμε τις μάχες μας σε όλα τα επίπεδα για την προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, ευαισθητοποιώντας τους πολίτες και δραστηριοποιώντας τις Αρχές.
Θα μας χαροποιούσε, τέλος, αν θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε με την Τοπική Αυτοδιοίκηση στο νησί μας σε θέματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης αλλά και άλλων περιβαλλοντικών δράσεων.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ