Λίγο πριν ή λίγο (ανάλογα με την κατεύθυνση που έχεις) μετά από την «αερογέφυρα» του Κορδελιού στη Θεσσαλονίκη βρίσκεται το Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Γράφει ο Χρήστος Νάσκας
Στεγάζεται σε διατηρητέο κτίριο της πρώην «Στρατιωτικής Στάσης» και διαθέτει, εκτός από τα μοναδικά σε ιστορική αξία εκθέματα, εντός του χώρου του μουσείου και… χιλιάδες χιλιόμετρα ιστορίας στον εξωτερικό του χώρο.
Το mynews.gr πήγε εκεί και θα σας μεταφέρει τα όσα είδε και έζησε.
Με Ιταλική πινελιά για Οθωμανική χρήση και με αφετηρία το 1894
Ο Ιταλός αρχιτέκτονας Πιέτρο Αριγκόνι ήταν αυτός που από το 1891 μέχρι 1894 σχεδίασε και κατασκεύασε τη Στρατιωτική Στάση, σημερινό Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, για λογαριασμό των Οθωμανών, αφού η Θεσσαλονίκη τότε ήταν κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό.
Έκτοτε… πέρασαν πολλά τρένα και ταξίδεψαν πολλά σημαντικά γεγονότα και πρόσωπα στις ράγες της ιστορίας.
Στρατεύματα, βασιλείς, πρίγκιπες, τον κυνηγημένο Σουλτάνο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που μεταφέρθηκε με βαγόνι, τον Έλληνα έμπορο που έστελνε όπλα στην τότε Τουρκοκρατούμενη Δυτική Μακεδονία, βοηθώντας τους συμπατριώτες του στον Μακεδονικό Αγώνα.
Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι , Α΄ και Β΄, άφησαν το αποτύπωμά τους και αυτοί στον χώρο, αλλά σίγουρα αυτό που εντυπωσιάζει, εκτός από το ίδιο το Μουσείο, είναι και τα βαγόνια που υπάρχουν.
Βαγόνια ακίνητα πλέον, αλλά λες και η ιστορία που τα «βαραίνει» συνεχίζει το ταξίδι της.
Από τον ατμό και τα πρώτα βήματα μέχρι την Κωνσταντινούπολη
Τι μπορείς να δεις λοιπόν στο Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης; Πολλά, πάρα πολλά, να δεις , αλλά και να μάθεις. Το mynews.gr βρέθηκε σε ημέρα ξενάγησης και με τη βοήθεια του Ανδρέα Μυλωνάκη, προέδρου του Συλλόγου Φίλων Σιδηροδρόμου (Θεσσαλονίκης) μυήθηκε στον ωραίο κόσμο των τρένων.
Ξεκινώντας με τον ατμό, το κάρβουνο, την Αγγλία, τη λειτουργία των τρένων των πρώτων χρόνων ζωής τους.
Μεταφερθήκαμε, νοερά, στο πως και γιατί…αγκομαχούσαν τα τρένα στις ανηφόρες, γνωρίσαμε πόσοι άνθρωποι διατηρούσαν σε κίνηση το τρένο και συνεχίσαμε…
Το ξέρατε ότι σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν 72 διαφορετικά μεγέθη απόστασης μεταξύ των δυο γραμμών πάνω στις οποίες κινείται ένα τρένο;
Ναι, 72 διαφορετικά αφού ποικίλουν από χώρα σε χώρα, ανάλογα με τις ανάγκες που έχει η κάθε μια.
Στα αξιοσημείωτα και εντυπωσιακά της ιστορίας;
Όταν οι Γερμανοί κατασκεύαζαν σιδηροδρομική γραμμή για να μπορούν, μεταξύ άλλων, να πηγαίνουν οι Άραβες στη Μέκκα, οι γραμμές ήταν ξύλινες και τις «σήκωναν» για να πάρουν τα ξύλα και να τα χρησιμοποιούν για θέρμανση!
Έτσι αναγκάστηκαν και αποφάσισαν να χρησιμοποιούν σιδερένιες.
Παραμένουμε στον εξωτερικό χώρο του Μουσείου όπου είδαμε τις πινακίδες που υπήρχαν κάποτε στους σταθμούς, με την ώρα άφιξης, αναχώρησης και τον προορισμό τρένου και ταξιδιώτη. Οι…λίγο μεγαλύτεροι που ταξίδευαν με τρένο, σίγουρα θα τις θυμούνται αυτές τις πινακίδες.
Αφήνουμε τις πινακίδες, που έχουν μείνει πλέον ως μια ωραία ανάμνηση, εκσυγχρονισμός γαρ, και συνεχίζουμε πατώντας στη γη. Υπομονή, σε λίγο θα ανεβούμε και στα βαγόνια…
Από το μακρινό 1875 το πιο παλιό βαγόνι
Στον εξωτερικό χώρο του Μουσείου ο επισκέπτης θα δει, αλλά και θα ταξιδέψει έστω και για λίγο με τις δυο δραιζίνες που υπάρχουν.
Τι είναι η δραιζίνα;
Θυμάστε στις ταινίες που κάποιοι τύποι ασθμαίνοντας και συνήθως αγωνιώντας μετακινούσαν ένα μικρό βαγόνια με τα χέρια;
Για να αποφύγουν ή να προλάβουν τους κακούς, ειδικά στις ταινίες γουέστερν; Ε, αυτές είναι οι δραιζίνες, η μια χειροκίνητη και η άλλη λειτουργεί με ντίζελ.
Εννοείται πιο ξεκούραστη η δεύτερη. Φυσικά, οι δραιζίνες χρησιμοποιούνταν και για πιο χρήσιμους λόγους, οι υπάλληλοι των σιδηροδρόμων τις αξιοποιούσαν και για λόγους εργασίας, όπου δηλαδή παρουσιάζονταν κάποιο πρόβλημα σε κάποιο σημείο της σιδηροδρομικής γραμμής (Το γκρουπ επισκεπτών που ήταν το mynews.gr είχε τη χαρά να κάνει τις βόλτες του και με τις δυο δραιζίνες).
Αυτό που εντυπωσιάζει όμως είναι σίγουρα το βαγόνι με έτος κατασκευής του το πολύ μακρινό 1875. Ναι, 147 χρόνια χωρίζουν το χθες με το σήμερα, αλλά το βαγόνι στέκει εκεί θυμίζοντας ότι κάποτε ταξίδευε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Μουσείο στη θέση της «Στρατιωτικής Στάσης»
Σήμερα, η πρώην «Στρατιωτική Στάση» στεγάζει το Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει εντυπωσιακά εκθέματα ιχνηλατώντας το παρελθόν μέσα από αρχειακό υλικό.
Το mynews.gr είδε τηλέγραφους, στολές προσωπικού, ακυρωτικά μηχανήματα εισιτηρίων, εργαλεία, φανούς, ρολόγια, τηλέφωνα, χάρτες, σφραγίδες, φωτογραφίες, πινακίδες και γενικά πλήθος αντικειμένων από διάφορες χρονικές περιόδους. Όλα καλοδιατηρημένα και προσεγμένα, δίνουν την ευκαιρία στον επισκέπτη να γνωρίσει την ιστορία των τρένων και μέσα από αυτά τα εκθέματα.
Ταξιδεύοντας με το Orient Express
και το βαγόνι του Μακεδονικού Αγώνα
Μετά από όλα αυτά, φτάνει η ωραιότερη στιγμή του ταξιδιού στο Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Ανεβαίνοντας στα δυο βαγόνια του Orient Express, του επονομαζόμενου Το τρένο των βασιλιάδων ή ο βασιλιάς των τρένων.
Και σε ένα άλλο βαγόνι με τη δική του ιστορία και την τεράστια συμβολή του στον Μακεδονικό Αγώνα.
Ας ξεκινήσουμε με τα δυο πρώτα. Και ποιος δεν έχει διαβάσει για το Orient Express ή δεν έχει δει την ταινία «Έγκλημα στο Orient Expres;».
Τόπος κατασκευής Μπέρμιγχαμ Αγγλίας, έτος 1920, πρώτη διεθνής γραμμή του εμβληματικού αυτού τρένου το δρομολόγιο Παρίσι-Βιέννη και μετέπειτα έφτανες μέχρι την Κωνσταντινούπολη, περνώντας και από Βελιγράδι, Βουκουρέστι.
Όλος ο… καλός κόσμος της εποχής ανέβηκε και ταξίδεψε με τα βαγόνια του, ενώ ο βασιλιάς της Ρουμανίας, γευμάτιζε σε αυτό αφού κάποια εποχή είχε τον καλύτερο σεφ.
Σήμερα, στο μουσείο υπάρχουν δυο βαγόνια (από τα ελάχιστα που έχουν διασωθεί παγκοσμίως), το ένα εστιατόριο και κουζίνα και το άλλο με τα κρεβάτια.
Τι ωραία θα ήταν αν μπορούσε να ξανακάνει αυτό το δρομολόγιο και να ήμασταν μέσα…
Ας είναι, περιηγηθήκαμε στους χώρους με την αίσθηση ότι όταν υπάρχει μεράκι και διάθεση το αποτέλεσμα είναι αν μη τι άλλο εντυπωσιακό.
Επόμενη στάση, ο Μακεδονικός Αγώνας και το βαγόνι που μετέφερε όπλα στους Έλληνες της τότε Τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας.
Ο τότε σταθμάρχης Θεσσαλονίκης, που ήταν παράλληλα και έμπορος, έκρυβε μέσα στα κιβώτια όπλα για τους Έλληνες που πολεμούσαν, με το πρόσχημα φυσικά ότι μέσα σε αυτά είχε διάφορα προϊόντα που στέλνονταν στο Μοναστήρι. Το βαγόνι αυτό υπάρχει σήμερα στον χώρο του Μουσείου και υπάρχουν πολλές φωτογραφίες, αλλά και πληροφορίες για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
* Ένα ευχαριστώ από καρδιάς στον πρόεδρο του Μουσείου Ανδρέα Μυλωνάκη, για την εξαιρετική ξενάγηση που συνοδεύτηκε από πληθώρα χρήσιμων στοιχείων, όχι μόνο για τα τρένα, αλλά και για την ιστορία της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής. Ως ένας εξαιρετικός… μηχανοδηγός, ταξίδεψε το mynews.gr σε διάφορες εποχές.
Στο Β΄ μέρος του αφιερώματος μας στο Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης θα έχετε την ευκαιρία να διαβάσετε τη συζήτηση που είχαμε με τον κ. Μυλωνάκη.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ