Πρόκειται, αναμφισβήτητα, για ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και το μεγαλύτερο που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της τριετούς τριπλής κατοχής της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα.
Ήταν 13 Δεκεμβρίου του 1943, μια μέρα σαν σήμερα πριν ακριβώς 80 χρόνια, όταν οι δυνάμεις της παραπαίουσας ναζιστικής Γερμανίας ξεκλήριζαν μέσα σε μια μέρα τα ιστορικά Καλάβρυτα.
Συνολικά 1.101 άνθρωποι βρήκαν τραγικό και φρικτό θάνατο από τα πυρά των δυνάμεων της Βέρμαχτ σε μια προσχεδιασμένη επιχείρηση εξόντωσης του πληθυσμού των Καλαβρύτων και της γύρω περιοχής ως αντίποινα στην μεγάλη αντιστασιακή δράση που είχαν αναπτύξει οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής.
Σχεδόν όλοι οι άρρενες κάτοικοι των Καλαβρύτων βρήκαν τον θάνατο από τις γερμανικές σφαίρες εκείνη την αποφράδα ημέρα.
Το ιστορικό και στρατιωτικό πλαίσιο των γεγονότων
Το έτος 1943 είναι κομβικό για την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η συντριπτική ήττα των Γερμανών ναζί στο Στάλινγκραντ από τον Κόκκινο Στρατό τον Φεβρουάριο του 1943 άλλαζε οριστικά τις ισορροπίες του πολέμου και η πλάστιγγα έγερνε υπέρ των Συμμάχων.
Η διαφαινόμενη στρατιωτική ήττα των Γερμανών, σε συνδυασμό και με τα διαρκή χτυπήματα των δυνάμεων της ελληνικής αντίστασης είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθούν δραματικά οι ακρότητες των Ναζί στον ελλαδικό χώρο.
Η τύχη των Καλαβρύτων άρχισε να προδιαγράφεται μετά την ήττα των Γερμανών από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ στη Μάχη της Κερπινής (20 Οκτωβρίου 1943), κατά την οποία σκοτώθηκαν δεκάδες Γερμανοί στρατιώτες και αιχμαλωτίστηκαν 78.
Τότε οι Γερμανοί έθεσαν σε εφαρμογή την λεγόμενη «Επιχείρηση Καλάβρυτα», με αντικειμενικό στόχο την περικύκλωση των ανταρτών στην ορεινή περιοχή των Καλαβρύτων και την εξόντωσή τους.
Την εκτέλεση της αποστολής ανέλαβαν μονάδες της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών, που έδρευε στην Πελοπόννησο και είχε επικεφαλής τον υποστράτηγο Καρλ φον Λε Ζουίρ (1898-1954).
Το χρονικό της τραγωδίας
Η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» ξεκίνησε στις 4 Δεκεμβρίου, όταν οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν να συρρέουν στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων από την Πάτρα, το Αίγιο, τον Πύργο και την Τρίπολη.
Στην πορεία τους προς τα Καλάβρυτα έβαζαν φωτιά σε χωριά και μοναστήρια (Μέγα Σπήλαιο και Αγία Λαύρα) και σκότωναν άοπλους πολίτες και μοναχούς.
Τέσσερις μέρες πριν το ολοκαύτωμα, στις 9 Δεκεμβρίου έφτασαν και στρατοπέδευσαν έξω από τα Καλάβρυτα, προχωρώντας σε μια ασφυκτική πολιορκία του οικισμού.
Στην αρχή, προσπάθησαν να καθησυχάσουν τους κατοίκους.
Τους διαβεβαίωσαν ότι στόχος τους ήταν αποκλειστικά η εξόντωση των ανταρτών και μάλιστα ζήτησαν από όσους την είχαν εγκαταλείψει να επιστρέψουν άφοβα πίσω στα Καλάβρυτα.
Για να τους πείσουν ακόμη περισσότερο προχώρησαν στην πυρπόληση σπιτιών, που ανήκαν σε αντάρτες, και αναζήτησαν την τύχη των Γερμανών τραυματιών της μάχης της Κερπινής.
Ξαφνικά, όμως, το πρωί της 13ης Δεκεμβρίου συγκέντρωσαν όλο τον πληθυσμό στην κεντρική πλατεία και οδήγησαν όλους τους άνδρες άνω των 13 ετών σε μια επικλινή τοποθεσία, που ονομαζόταν «Ράχη του Καπή».
Όσο για τα γυναικόπαιδα; Τα κλείδωσαν στο σχολείο.
Στη ράχη του Καπή εκτυλίχθηκε τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες η τραγωδία, που οδήγησε σχεδόν όλο τον άρρενα πληθυσμό των Καλαβρύτων στο θάνατο.
Μόνο 13 Καλαβρυτινοί κατάφεραν να διασωθούν.
Κι αυτοί επειδή είχαν καλυφθεί από τα πτώματα των συμπολιτών τους και οι Γερμανοί τους θεώρησαν νεκρούς.
Το έγκλημα ολοκληρώθηκε λίγη ώρα αργότερα, όταν δόθηκε η διαταγή να πυρποληθούν όλα τα σπίτια του οικισμού.
Όσο για την τύχη των γυναικόπαιδων;
Λέγεται πως σώθηκαν χάρη στον ανθρωπισμό ενός Αυστριακού φύλακα, ο οποίος διευκόλυνε τη διαφυγή τους.
Πλήρωσε την πράξη του αυτή με τη ζωή του, αφού στη συνέχεια καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε.
Ο απολογισμός του Ολοκαυτώματος
Συνολικά, κατά τη διάρκεια της «Επιχείρησης Καλάβρυτα», οι Γερμανοί σκότωσαν 1.101 άτομα, κατέστρεψαν και λεηλάτησαν πάνω από 1.000 σπίτια, κατάσχεσαν 2.000 αιγοπρόβατα και απέσπασαν 260.000.000 δραχμές.
Εμπνευστές της σφαγής των Καλαβρύτων ήταν ο ταγματάρχης Χανς Εμπερσμπέργκερ που έδωσε το σήμα για το Ολοκαύτωμα με μια φωτοβολίδα από το κέντρο του οικισμού, και ο υπολοχαγός Βίλιμπαντ Ακαμπχούμπερ ως επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος.
Να σημειωθεί πως κανείς από τους υπευθύνους δεν λογοδότησε στη Δικαιοσύνη.
Ο στρατηγός Λε Ζουίρ πέθανε αιχμάλωτος των Σοβιετικών το 1954, ο Εμπερσμπέργκερ σκοτώθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο και ο Ακαμπχούμπερ πέθανε στην Αυστρία το 1972, σε ηλικία 67 ετών.
Στις 18 Απριλίου του 2000, ο τότε Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Γιοχάνες Ράου (1931-2006), επισκέφτηκε τα Καλάβρυτα και εξέφρασε τη βαθιά θλίψη του για την τραγωδία.
Εντούτοις, δεν ανέλαβε την ευθύνη εξ ονόματος του γερμανικού κράτους και δεν αναφέρθηκε στο ζήτημα των αποζημιώσεων.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ