- «Τη Θεσσαλονίκη από τους Ελληνες την πήραμε, στους Ελληνες πρέπει να την παραδώσουμε»
– «Η πόλις εχάθη αλλά και εσώθη».
Αυτές οι απαντήσεις του Χασάν Ταχσίν Πασά έμειναν στην ιστορία, απαντήσεις που δόθηκαν στους Βούλγαρους που πίεζαν και απαιτούσαν να πάρουν αυτοί τη Θεσσαλονίκη.
Πίστευε ότι η Θεσσαλονίκη δικαιωματικά έπρεπε να επιστρέψει σε χέρια Ελλήνων και ότι μπορεί να χάθηκε για τη δική του πατρίδα, αλλά σώθηκε γιατί θα την ξαναπάρουν οι Έλληνες.
Ενας Οθωμανός διοικητής, που θαύμαζε τον πολιτισμό της Ελλάδας, που παρέδωσε αμαχητί τη Θεσσαλονίκη, αλλά και που θεωρήθηκε και θεωρείται ακόμη, προδότης από τους Τούρκους.
Γιατί δεν πολέμησε, γιατί δεν διέταξε τους στρατιώτες να δώσουν μάχη και να υπερασπισθούν την πόλη.
Η Αλβανία, η επιθυμία για αποστράτευση και ο διορισμός
Ποιος ήταν όμως ο άνθρωπος που παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στους Έλληνες και η πόλη έγινε και πάλι ελληνική μετά από σχεδόν πέντε αιώνες Οθωμανικής σκλαβιάς; Οι Οθωμανοί την κατέλαβαν το 1430…
Ο Χασάν Ταχσίν Πασάς γεννήθηκε το 1850 στη Μεσάρια της Αλβανίας (σημερινό Molista) και για αυτό το οικογενειακό του όνομα είναι Μεσαρέ.
Ηταν διακεκριμένος Οθωμανό στρατηγός ο οποίος υπηρέτησε σε όλα τα μέτωπα της τότε Οθωμανικής αυτοκρατορίας από την Υεμένη, τη Συρία και τη Κρήτη έως και την Ηπειρο.
Το 1910, κι ενώ θέλησε να αποστρατευθεί, ορίστηκε από την Πύλη διοικητής της πόλης της Θεσσαλονίκης.
Θαύμαζε τον ελληνικό πολιτισμό
Μεγάλωσε στα Ιωάννινα, όπου πήρε ελληνική παιδεία αφού σπούδασε στη Ζωσιμαία Ακαδημία των Ιωαννίνων. Μιλούσε ελληνικά, αλβανικά, τούρκικα, αραβικά και γαλλικά.
Έτρεφε μεγάλο θαυμασμό για τον ελληνικό πολιτισμό, κάτι που αποδείχθηκε στη στάση που κράτησε στη διάρκεια της τριήμερης διαπραγμάτευσης για την παράδοση της πόλης της Θεσσαλονίκης στον ελληνικό στρατό.
Φυσικά, στην ιστορία έμειναν οι απαντήσεις που έδωσε στους Βούλγαρους, που ήθελαν για λογαριασμό τους τη Θεσσαλονίκη: «Την Θεσσαλονίκη από τους Έλληνες την πήραμε, στους Έλληνες πρέπει να την παραδώσουμε», όπως επίσης και το:
«Η πόλις εχάθη αλλά και εσώθη», εννοώντας ότι αν και χάθηκε για την Οθωμανική αυτοκρατορία, σώθηκε γιατί θα την πάρουν οι Έλληνες!
Η δική του απάντηση
Από τους Τούρκους, ακόμη και σήμερα, χαρακτηρίζεται προδότης γιατί παρέδωσε την πόλη στους Έλληνες αμαχητί, σε αντίθεση με άλλους Οθωμανούς διοικητές (όπως αυτός των Ιωαννίνων το 1913) που κατείχαν πόλεις που τις απελευθέρωσε έπειτα από σκληρές μάχες ο Ελληνικός στρατός.
Τρομερό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα απομνημονεύματα του Χασάν Ταχσίν Πασά, αφού μέσα από αυτά περιγράφει την τότε επικρατούσα κατάσταση του Οθωμανικού στρατού στη Μακεδονία.
* Το χαμηλό ηθικό του Οθωμανικού στρατού (που είχε στις τάξεις του πολλούς χριστιανούς που περίμεναν να απελευθερωθούν οι πατρίδες τους), οι συνεχείς πόλεμοι, οι λιποταξίες.
Στα προαναφερθέντα προσθέστε και τον τορπιλισμό του θωρηκτού ‘’Φετχί Μπουλέντ’’ από τον Νικόλαο Βότση στον κόλπο του Θερμαϊκού.
Ο Χασάν Ταχσίν Πασάς , σε συνεντεύξεις που έδινε στον διεθνή Τύπο της εποχής επέμενε ότι έθεσε ως προτεραιότητά του την ακεραιότητα της Θεσσαλονίκης αλλά και τις χιλιάδες ζωές των κατοίκων της.
Η ελληνική υπηκοότητα και η αυτοεξορία
Ο ίδιος και ο γιος του καταδικάσθηκαν ερήμην σε θάνατο, άλλωστε ο Χασάν Ταχσίν Πασάς μετά την παράδοση της Θεσσαλονίκης παρέμεινε στο διοικητήριο, ενώ οι υπόλοιποι Τούρκοι αξιωματικοί κρατήθηκαν αιχμάλωτοι στο Καραμπουρνού.
Η συνέχεια;
Πήρε την Ελληνική υπηκοότητα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος του προσέφερε άσυλο και σύνταξη, αυτοεξορίστηκε σε Γαλλία και Ελβετία, όπου και πέθανε στην πόλη της Λωζάνης το 1918.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ