Την πατρίδαμ΄ έχασα…
Την πατρίδαμ’ έχασα,
έκλαψα και πόνεσα.
Λύουμαι κι αροθυμώ, όι όι
ν’ ανασπάλω κι επορώ.
Ρεφρέν…
Μίαν κι άλλο ’σην ζωή μ’
σο πεγάδι μ’ σην αυλή μ’ .
Νέροπον ας έπινα, όι όι
και τ’ ομμάτα μ’ έπλυνα.
Τά ταφία μ’ έχασα
ντ’ έθαψα κι ενέσπαλα.
Τ’ εμετέρτς αναστορώ, όι όι
και ’ς σο ψυόπο μ’ κουβαλώ.13
Ρεφρέν…
Εκκλησίας έρημα,
μοναστήρα ακάντηλα,
πόρτας και παράθυρα, όι όι
επέμναν ακρόνυχτα.
Μέσα σε αυτούς τους στίχους είναι όλα.
Η θλίψη, ο ξεριζωμός, η καταστροφή, η βαρβαρότητα των Τούρκων τα αναπάντητα γιατί, η απέραντη και αιώνια αγάπη για την πατρίδα, οι αναμνήσεις, η νοσταλγία.
Γράφουν οι Χρήστος Νάσκας,
Δημήτρης Μπασμπαρέλας
Ώσπου ήρθε ο όλεθρος μαζί με τη βαρβαρότητα και τις θηριωδίες των Τούρκων, του επίσημου κράτους της Τουρκίας, αλλά και των παραστρατιωτικών.
Άλλωστε ήταν σε αγαστή συνεργασία αυτά τα δυο για να ξεριζωθεί ο Ποντιακός Ελληνισμός από τις πατρογονικές του εστίες.
Από το 1916 μέχρι και το 1922 με μαζικότητα, μεθοδικότητα, αδιανόητη απανθρωπιά και στίφη βαρβάρων, τακτικού στρατού και άτακτων, αρχίζει η σφαγή των Ποντίων από τους Τούρκους.
Είχαν προηγηθεί, χωρίς να αντιδράσει κανείς από τον τότε… πολιτισμένο κόσμο οι σφαγές των Αρμενίων (1915) από τους Τούρκους που από το 1911 είχαν ως σύνθημα «Η Τουρκία στους Τούρκους», τρία χρόνια μετά την ίδρυση το Κινήματος των Νεότουρκων στην τότε Οθωμανική Θεσσαλονίκη.
Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, οργανωμένα και με σχέδιο, αλλά με τόση βαρβαρότητα που ακόμη και σήμερα συγκλονίζει, ξερίζωσε κάθε τι που θύμιζε Ελλάδα στον Πόντο. Ανθρώπινες ψυχές και ότι δημιούργησαν αυτές τόσους αιώνες στις πόλεις και στα χωριά του Πόντου.
Γενοκτονία Ποντίων…
Αδιαμφισβήτητη, ωμή, παράλογη, που πρέπει να αναγνωρισθεί από κάθε πολιτισμένο άνθρωπο και κράτος. Και ας την αρνείται η Τουρκία και ας προσπαθεί τεχνηέντως να διαστρεβλώνει και να παραποιεί την ιστορία.
Δεν θα αλλάξει ποτέ αυτό που έκανε το 1920-1922, πάντα θα τη στιγματίζει, όπως τόσα και τόσα.
Μαρτυρίες ανθρώπων, που ήρθαν τότε από την Πόντο στην Ελλάδα, έγγραφα, ντοκουμέντα, αλλά και τα νέα στοιχεία και τις έρευνες που βλέπουν το φως επαναλαμβάνουν το αυτονόητο, τη Γενοκτονία 353.000 Ποντίων για την ακρίβεια, τον διωγμό από τις πατρογονικές τους εστίες, την ερήμωση και την καταστροφή πόλεων και χωριών.
Πόλεις, μοναστήρια, ιδρύματα και βυζαντινά μνημεία
Τραπεζούντα (Η πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Κομνηνών), Αμισός Σαμψούντα, Μπάφρα, Αμάσεια, Κερασούντα, Αργυρούπολη, Σάντα, Νικόπολη, Ίμερα, Κρώμνη, Οινόη, Σούρμενα, Σινώπη, Κοτύωρα, Κόμανα, Ματσούκα, Χαλδία, Άρδασσα, Ριζούντα, Πουλαντζάκη, Τσάμπασι, Κοβάκ. Και πολλές άλλες πόλεις και χωριά στην περιοχή του Πόντου…
Επίσης, το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα, το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Χουτουρά στην περιοχή της Χαλδίας, το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Περιστερά ή Περιστερεώτα, το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Χαλιναρά, το μοναστήρι της Παναγίας Γουμερά, το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, Βαζελώνος.
Περίφημο το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, αλλά και τα βυζαντινά μνημεία της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας των Κομνηνών ( 1204-1461) που γνώρισε από το 1461 τη θηριωδία και τον αιμοδιψή Οθωμανό τη μέρα που κατακτήθηκε από τον Μωάμεθ Β΄.
Όλες οι προαναφερθείσες πόλεις είχαν πανέμορφα κτίρια, σχολεία, εκκλησίες, ιδρύματα, όπως και σε μικρότερη κλίμακα φυσικά τα χωριά του Πόντου.
Τίποτα δεν άφησαν οι βάρβαροι, ήταν τέτοιο το μίσος και το μένος τους, που κατέστρεψαν ότι θύμιζε Ορθοδοξία και Ελλάδα.
Ατιμώρητο έγκλημα, η μνήμη των θυμάτων
απαιτεί την αναγνώριση της Γενοκτονίας
Το 1908 αποτελεί μια καμπή στην παραπαίουσα Οθωμανική αυτοκρατορία όταν εμφανίζεται στο προσκήνιο το κίνημα των Νεότουρκων που φώναζε «Ζήτω το σύνταγμα» και μιλούσε για «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα» στα πρότυπα της Γαλλικής επανάστασης.
Ένα σύνθημα μάλιστα που γραφόταν και απεικονιζόταν σε ντοκουμέντα της εποχής γραμμένο στα Ελληνικά και τα Τουρκικά.
Ψέματα και τα δυο, με επίφαση την εκθρόνιση του σουλτάνου αφού αυτά που ακολούθησαν θα βαραίνουν το αιματηρό παρελθόν της Τουρκίας.
Σταδιακά, αλλά πάντα οργανωμένα και με την ανοχή των Μεγάλων Δυνάμεων που βρέθηκαν στη δίνη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου άρχισαν τις εκκαθαρίσεις και τις σφαγές.
Η Τουρκία έπρεπε να μείνει «καθαρή» με οποιοδήποτε κόστος ανθρώπινων ζωών. Το 1913 οι Νεότουρκοι προχωρούν στη δημιουργία του «Γραφείου Εγκατάστασης Φυλών και Μεταναστών» και ιδρύουν τη μυστική υπηρεσία (Teskilat i-mahsusa).
Αρχίζουν το 1914 οι αιματηρές και μαζικές διώξεις των Ελλήνων στη Θράκη, τη Δυτική Μικρά Ασία, η σφαγή της Φώκαιας και η Γενοκτονία των Αρμενίων το 1915.
Το 1915 αρχίζουν και οι πρώτοι εκτοπισμοί των Ποντίων σε συνδυασμό με τα περιβόητα «Τάγματα Εργασίας» που στην ουσία ήταν Τάγματα Δολοφονίας αφού κακουχίες και ασιτία αποδεκάτιζαν τους ανθρώπους.
Άρχιζε όμως και το αντάρτικο στον Πόντο, δείγμα αιώνιο ηρωισμού, αντάρτικο που προσπάθησε να αντισταθεί στην αυξανόμενη βαναυσότητα των Τούρκων.
Ήρθε και το 1916 οπότε, αρχικά, και ο Δυτικός Πόντος νιώθει με τον πλέον απάνθρωπο τρόπο τι εστί Νεότουρκος, Τούρκος σκέτο, Οθωμανός και όσοι τους βοήθησαν ή τους ανέχθηκαν ενώ ήξεραν.
Ήξεραν ότι συντελούνταν Γενοκτονία και την επέτρεπαν με την εγκληματική τους αδιαφορία ακόμη και με τις υποδείξεις τους, όπλιζαν το χέρι που δολοφονούσε, που βίαζε, που κατέστρεφε, που ρήμαζε. Φυσικά και ήξεραν…
Μεσολάβησαν πολλά, η λήξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, η επανάσταση των Μπολσεβίκων στη Ρωσία, η εμφάνιση του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, «τα καλά και τα συμφέροντα» των δυνάμεων της εποχής, η απόβαση του Ελληνικού στρατού στη Σμύρνη το 1919, η συνθήκη των Σεβρών, η Μικρασιατική καταστροφή, η συνθήκη της Λωζάνης το 1923, η ανταλλαγή των πληθυσμών.
Οι Έλληνες του Πόντου βίωναν το δικό τους μαρτύριο από το 1920 με το πογκρόμ και τη Γενοκτονία που ήδη συντελούνταν και ολοκληρώθηκε το 1922 από τους Τούρκους.
Κεμάλ Ατατούρκ, Τοπάλ Οσμάν, ο πρώτος γνωστός και πρωτεργάτης των απανταχού διωγμών των Ελλήνων , ο δεύτερος επονομαζόμενος και ως… «Ο σφαγέας του Πόντου».
Μισούσε τους Έλληνες, τους χριστιανούς, και έμεινε στις πρώτες σελίδες των μαύρων σελίδων της ιστορίες με όλα αυτά που έκανε στην περιοχή του Πόντου αυτός και οι άνδρες του.
Από άκρη σε άκρη ο Πόντος γνώρισε τη φρίκη.
Στυγνές δολοφονίες, απειλές, επιδρομές, ληστείες κρεμάλες, βιασμοί, βασανιστήρια, αρπαγή περιουσιών, ισοπέδωση εκκλησιών δικαιολόγησαν στη συμπεριφορά των Τούρκων πως ο άνθρωπος είναι το χειρότερο ζώο.
Χωρίς συναίσθημα, χωρίς οίκτο, χωρίς έλεος, συστηματικά και μαζικά εξαφανίσθηκε μετά από χιλιάδες χρόνια το Ελληνικό στοιχείο από την περιοχή του Πόντου.
Η Γενοκτονία, υπό τα βλέμματα της παγκόσμιας κοινής γνώμης ολοκληρώθηκε με τον πιο βάναυσο τρόπο.
Συγκλονιστικές μαρτυρίες από τη Γενοκτονία
Είναι χιλιάδες οι μαρτυρίες που διασώθηκαν από τους πρώτους πρόσφυγες που ήρθαν από τον Πόντο μετά το 1922-23.
Συγκλονίζουν με αυτά που περιγράφουν, με αυτά που έζησαν και δεν μπορεί να τα χωρέσει ανθρώπινος νους.
Παραθέτουμε ενδεικτικά μερικές:
- «Κατεδικάσθην αθώος ων εις θάνατον, ήτο θέλημα Θεού, διά τούτο και εγώ δεν λυπούμαι, και σεις μη λυπηθήτε. Έχω πίστιν, ότι θα συναντηθούμε εις την άλλην ζωήν. Σας στέλλω τον χαιρετισμό και την αγάπη μου. Εν όσω ζείτε να με μνημονεύετε» . (Του Αντωνίου Τζινόγλου, Διευθυντού του εν Αμισώ Γραφείου Προσφύγων – Φυλακές Αμάσειας, Δευτέρα 6 Οκτωβρίου 1921- via Pontosnews).
- «Είμασταν περισσότερες από 100 γυναίκες και είχαμε 8-10 παιδιά, ηλικίας 2 έως 7 χρονών και αποφασίσαμε να τα πνίξουμε μην τυχόν και κλάψει κάποιο ή μιλήσει, και όταν οι Τούρκοι θα ήταν κοντά μας θα ανακάλυπταν την κρυψώνα μας και θα μας συλλάμβαναν. Τότε η καθεμία από εμάς πήρε το παιδί της άλλης και το έπνιξε, σφίγγοντας το λαιμό του και αφήνοντας το νερό του καταρράκτη να μπει μέσα στο στόμα του. Κάποιο κοριτσάκι 6-7 χρονών όταν είδε το τι γινότανε, μας παρακάλεσε να μην της βγάλουμε από το λαιμό κάτι χαϊμαλιά που είχε και μας είπε στα τούρκικα «πενί ποορκενέ τσιτσιλεριμί τσικάρτμαγιν», δηλαδή όταν με πνίγετε να μη βγάλετε από το λαιμό μου τα χαϊμαλιά…». (Βαρβάρα Σαλτσίδου από το Κόλοου Έρπαας, γεννημένη το 1902 , καταγραφή: Μάρτιος 1966, via Pontosnews).
3.«Μας πήραν όλους σε μια πορεία θανάτου. Πολλοί, οι γεροντότεροι, δεν άντεξαν. Τον θείο της μητέρας μου, τον παπα-Κυριάκο, τον διέταξαν οι Τούρκοι στρατιώτες να φύγει. Εκείνος λειτουργούσε. Ζήτησε να αποχωρήσει μόλις θα τέλειωνε η εκκλησία. Οι Τούρκοι απείλησαν να κλειδώσουν τις πόρτες και να τους κάψουν ζωντανούς. Τελικά τους έκαψαν μέσα στην εκκλησία. Τι τα θυμάμαι;…» (Αθανασία Ιγνατιάδου, από χωριό της Κερασούντας – αφήγηση από τον πρώτο διωγμό, το 1910 – από την έκδοση Α΄ ποντιακή εβδομάδα στην Αυστραλία, 18-28 Αυγούστου 1989, της Κεντρικής Ένωσης Ποντίων «Η Ποντιακή Εστία», via Pontosnews).
4. Ταγματάρχης Όουελ: Επικεφαλής Αμερικανικής Επιτροπής που περιόδευε στην περιοχή:
- «Από τις 30.000 εκτοπισθέντες Έλληνες, εκ των παραλίων του Πόντου το 1921 στο Χαρπούτ, έφτασαν μόλις 5.000! Οι άλλοι εκτελέστηκαν ή πέθαναν στον μακρύ δρόμο της εξορίας.
- Μετρήσαμε καθ’ οδόν 3.000 πτώματα κατά μήκος των οδών, βορά των σκύλων, των λύκων και των γυπαετών, διότι απαγορεύουν οι Τούρκοι στους συγγενείς τους να τους θάψουν!
- Τούρκοι αξιωματικοί και στρατιώτες προβαίνουν σε ανήκουστους βιασμούς γυναικών και παρθένων, τας οποίας εγκαταλείπουν ημιθανείς επί των οδών «για να ψοφήσουν εκεί» όπως έλεγαν… Είναι απερίγραπτος ο κυνισμός τους, που ομολογούν ότι μέσα από τις μάζες των εκτοπισμένων συλλαμβάνουν γυναίκες και τις οδηγούν στα χαρέμια τους».
- 5. «Ήμουν οχτώ χρονών. Μια μέρα, στο χωριό, οι τούρκοι συγχωριανοί και γείτονες, μας ειδοποίησαν ότι έπρεπε να φύγουμε. Θα έρχονταν οι Τσέτες… Φωνές, κλάματα, μοιρολόγια.
- Βγήκαμε στους δρόμους. Από τη βιασύνη δεν προλάβαμε να πάρουμε τίποτε μαζί παρά μόνο τις εικόνες… και την ψυχή μας.
- Δεν καταλάβαινα και πολλά.
- Δεν καταλάβαινα γιατί η μάνα μου κοιτούσε το διώροφο αρχοντικό σπίτι μας και έκλαιγε κρατώντας μας σφιχτά στην αγκαλιά της.
- Οι μεγαλύτεροι κρατούσαν στα χέρια τους λίγα ρούχα και ψωμί. Άλλοι έτρεξαν στην όμορφη εκκλησιά μας, τον Αϊ-Γιώργη, πήραν εικόνες, το Ευαγγέλιο και τον σταυρό.
- Μάνες χάνανε τα παιδιά τους, αδέλφια χωρίστηκαν. Φωνές, κλάματα, κατάρες από τη μια και από απέναντι διαταγές και πυροβολισμοί. Όλοι προσευχόμασταν στον Θεό που δεν μπορούσε να μας βοηθήσει».
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ