Η «Συνωμοσία της Πυρίτιδας» ή «Νύχτα του Γκάι Φωκς» είχε οργανωθεί από μια ομάδα Καθολικών, στις 5 Νοεμβρίου 1605.
Σκοπός τους ήταν η δολοφονία του «τυραννικού» προτεστάντη βασιλιά Ιάκωβου Α’ της Αγγλίας, της οικογένειάς του και πολλών μελών της αριστοκρατίας, με την ανατίναξη των κτιρίων του Βρετανικού Κοινοβουλίου στο Λονδίνο κατά την έναρξη της Βουλής. Ανάμεσα στους συνωμότες -και αυτός που φέρεται να ηγήθηκε της ομάδας- πιο γνωστός είναι ο Γκάι Φωκς, ένας Άγγλος στρατιώτης από το Γιορκ.
Η Συνωμοσία οργανώθηκε σαν αντίδραση στην τυραννική βασιλεία του Ιακώβου Α’ και στα σκληρά μέτρα του προτεστάντη βασιλιά απέναντι στους Καθολικούς.
Οι συνωμότες βρήκαν ένα κελάρι κάτω από το κτίριο της Βουλής των Λόρδων και συγκέντρωσαν 36 βαρέλια πυρίτιδας, τα οποία θα ανατίναζαν για να δολοφονήσουν τα μέλη του Κοινοβουλίου.
Κάποιοι συνωμότες, ωστόσο, ανησυχούσαν από το γεγονός ότι στο κτίριο της Βουλής θα βρίσκονταν και άλλοι Καθολικοί, σαν κι αυτούς, των οποίων η ζωή μπορεί να κινδύνευε. Έτσι, στάλθηκε μια προειδοποιητική επιστολή στον Λόρδο Monteagle, τον οποίο προειδοποιούσαν να μην παρουσιαστεί στη συνέλευση. Τού δημιουργήθηκαν, όμως, υποψίες και έτσι ξεκίνησαν οι έρευνες στις υπόγειες σήραγγες κάτω από τη Βουλή των Λόρδων.
Ο Γκάι Φωκς ανακαλύφθηκε και συνελήφθη το πρωί της 5ης Νοεμβρίου. Μετά από βασανιστήρια, αποκάλυψε τα ονόματα των υπόλοιπων συνωμοτών, που είτε ήταν ήδη γνωστοί, είτε νεκροί. Οι συνωμότες καταδικάστηκαν και στις 31 Ιανουαρίου 1606 εκτελέστηκαν με αγχόνη και διαμελισμό.
Σε ανάμνηση της αποτυχημένης απόπειρας του Γκάι Φωκς να ανατινάξει το Κοινοβούλιο, στο Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες η 5η Νοεμβρίου γιορτάζεται σαν «Νύχτα του Γκάι Φωκς» (Guy Fawkes Night ή Bonfire Night). Πυροτεχνήματα λάμπουν στον αέρα, ενώ επικρατεί το έθιμο να καίγεται στη φωτιά ένα ομοίωμα του Γκάι Φωκς. Επίσης, σε ανάμνηση της «Συνωμοσίας της Πυρίτιδας», λέγονται οι παρακάτω στίχοι:
Remember, remember, the 5th of November
The Gunpowder Treason and plot;
I know of no reason why Gunpowder Treason
Should ever be forgot.
Guy Fawkes, Guy Fawkes,
‘Twas his intent.
To blow up the King and the Parliament.
Three score barrels of powder below.
Poor old England to overthrow.
By God’s providence he was catch’d,
With a dark lantern and burning match
Holloa boys, Holloa boys, let the bells ring
Holloa boys, Holloa boys, God save the King!
Hip hip Hoorah !
Hip hip Hoorah !
A penny loaf to feed ol’Pope,
A farthing cheese to choke him.
A pint of beer to rinse it down,
A faggot of sticks to burn him.
Burn him in a tub of tar,’
Burn him like a blazing star.
Burn his body from his head,
Then we’ll say: ol’Pope is dead.
Στη Μεγάλη Βρετανία, η 5η Νοεμβρίου είναι γιορτή, εξαιτίας της αποτροπής αυτού του πραξικοπήματος. Στην ποπ κουλτούρα, όμως, ο Γκάι Φωκς έχει παραμείνει ως ένας θαυμαστός αντι-ήρωας, με τη χαρακτηριστική φυσιογνωμία του να έχει αποτελέσει τη βάση για μια μάσκα, την οποία φοράει και ο «V» στο διάσημο «graphic novel» του Άλαν Μουρ, «V for Vendetta» (1988) και στην μετέπειτα κινηματογραφική του μεταφορά (2005), αλλά και οι εκπρόσωποι της παγκοσμίου φήμης ομάδας χάκερς, Anonymous.
Ο Γκάι Φωκς άσκησε και συνεχίζει να ασκεί μεγάλη επιρροή σε καλλιτέχνες και επικεφαλής παρακρατικών οργανώσεων, εδώ και περισσότερα από 400 χρόνια.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ