Πολλοί είναι αυτοί που αναρωτιούνται, μετά τη ρωσικη εισβολή στην Ουκρανία, ποια θα είναι η στάση του «μεγαθηρίου» που λέγεται Κίνα στις διεθνείς εξελίξεις και απέναντι σε μια κίνηση που ελάχιστες δυνάμεις ως τώρα έχουν επικροτήσει, ή έστω εγκρίνει με τη στάση τους.
Η είδηση της ρωσικής επίθεσης προκάλεσε έκπληξη στο Πεκίνο. Άλλωστε, 24 ώρες πριν Κινέζοι ειδικοί προέβλεψαν ότι ένας πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να αποφευχθεί. Παράλληλα, στη Νέα Υόρκη, την ώρα που η Ρωσία προετοιμαζόταν για μια πλήρη επίθεση στη γείτονά της, ο απεσταλμένος της Κίνας στον ΟΗΕ, Zhang Jun, σημείωσε σε μια συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας ότι η «ειρηνική πόρτα στο ζήτημα της Ουκρανίας δεν έχει κλείσει πλήρως, ούτε πρέπει να κλείσει».
Την επομένη, οι ήχοι από τις σειρήνες πολέμου στο Κίεβο άρχισαν να ηχούν και τα λόγια του Jun διαψεύστηκαν οικτρά. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Κίνας, ωστόσο, επέμειναν ότι επρόκειτο για «ειδική στρατιωτική ενέργεια» από τη Ρωσία και όχι για εισβολή. Παραθέτοντας την εικόνα του Βλαντιμίρ Πούτιν, η κρατική τηλεόραση της Κίνας έγραψε στο Twitter: «Η Ρωσία έμεινε χωρίς άλλη επιλογή».
Οι Κινέζοι επικρότησαν στα social
Οι Κινέζοι χρήστες του Διαδικτύου μάλλον γοητεύτηκαν από την κίνηση της Ρωσίας. Πριν από τρεις εβδομάδες, ο Πούτιν ήταν ο επίτιμος καλεσμένος στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου. Στις 4 Φεβρουαρίου, ο ίδιος και ο Xi Jinping υποσχέθηκαν ότι δεν υπάρχουν «απαγορευμένοι τομείς συνεργασίας» στη διμερή τους σχέση. Την Πέμπτη, εκατομμύρια επισκέφθηκαν τον ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης Weibo και μάλιστα επινοήθηκε μια νέα φράση: Wu Xin Gong Zuo (乌心工作) για να περιγράψει εκείνους που ανησυχούσαν τόσο πολύ με την κατάσταση στην Ουκρανία που δεν μπορούσαν να συγκεντρωθούν στη δουλειά τους.
Η άρνηση της χρησιμοποίησης της λέξης «εισβολή» για την περιγραφή της δράσης της Ρωσίας από την εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών, Hua Chunying, έδειξε πολλά, παρ΄ότι όπως τόνισε, «η Κίνα δεν θα παράσχει όπλα στη Ρωσία. Ως ισχυρή χώρα, δεν χρειάζεται την Κίνα ή άλλες χώρες να της παρέχουν όπλα».
«Πρόβλημα και για το Πεκίνο»
Στην επαφή του με τον Πούτιν την Παρασκευή, ο Xi επανέλαβε ότι «η Κίνα σέβεται την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των εθνών» και κάλεσε για διαπραγματεύσεις για την επίλυση του ζητήματος. Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, ο Κινέζος ηγέτης είπε στον Πούτιν ότι «σέβεται» τις ενέργειες της Ρωσίας. Ο Πούτιν, σύμφωνα με την ερμηνεία των Κινέζων, είπε ότι ήταν «πρόθυμος να διεξαγάγει συνομιλίες υψηλού επιπέδου με την Ουκρανία».
Ο Bonny Lin, διευθυντής του China Power Project στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών στην Ουάσιγκτον, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Εκτός από την προσπάθεια της Κίνας να εξισορροπήσει τους διάφορους στόχους της, όλες οι ενδείξεις συνηγορούν στο γεγονός ότι η Κίνα δίνει προτεραιότητα στη σχέση της με τη Ρωσία τη δεδομένη στιγμή, προσθέτοντας ότι η δράση της Μόσχας δημιούργησε πρόβλημα και για το Πεκίνο.
Η Ταϊβάν στο προσκήνιο, δεν ξεχνά το ΝΑΤΟ
Δημόσια, το Πεκίνο πρεσβεύει την θέση ότι «η εθνική κυριαρχία είναι ιερή». Αυτό το επιχείρημα μάλιστα χρησιμοποιεί συχνά όταν αναφέρεται στην Ταϊβάν, την οποία θεωρεί αποσχισθείσα επαρχία. Από την άλλη πλευρά, η κρίση της Ουκρανίας προσφέρει στο Πεκίνο την ευκαιρία να εκφράσει παράπονα εναντίον των κοινών του αντιπάλων με τη Ρωσία: τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Μέχρι στιγμής, το τελευταίο φαίνεται να βαραίνει περισσότερο στα μηνύματα του Πεκίνου.
Αυτό μάλλον εξηγεί και το γιατί η Hua επικαλέστηκε τις αναμνήσεις ενός διπλωματικού περιστατικού πριν από περισσότερα από 20 χρόνια. Στις 7 Μαΐου 1999 , πύραυλοι του ΝΑΤΟ έπληξαν την κινεζική πρεσβεία στο Βελιγράδι και την πυρπόλησαν με ένα χτύπημα πριν τα ξημερώματα, σκοτώνοντας τρεις Κινέζους υπηκόους. Οι ΗΠΑ ισχυρίστηκαν ότι ήταν ένα «λάθος» που προκλήθηκε από έναν παλιό χάρτη, αλλά η Κίνα δεν πείστηκε ποτέ.
Το βομβαρδισμένο από το ΝΑΤΟ κτίριο της πρεσβείας στο Βελιγράδι το Μάιο του 99
«Οι κινεζικές ελίτ λειτουργούν με τέτοιο τρόπο ώστε τα πολιτικά κέρδη να μπορούν να έχουν προτεραιότητα έναντι των οικονομικών», τόνισε ο Zeno Leoni, ειδικός σε θέματα άμυνας στο King’s College του Λονδίνου. «Αυτή τη στιγμή ο πολιτικός στόχος της Κίνας είναι να αποδυναμώσει τη φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε να προκαλέσει κάποια οικονομική αναστάτωση και να συνεχίσει να στηρίζει δημόσια τη Ρωσία – έναν γάμο ευκαιρίας – για χάρη ενός πολιτικού στόχου».
Το εμπόριο κρίνει πολλά
Ο Lin παράλληλα σημείωσε ότι η περαιτέρω κλιμάκωση της κρίσης είναι πιθανό να επιδεινώσει τη σχέση της Κίνας με τις ΗΠΑ και την ΕΕ και να ωθήσει χώρες όπως η Ιαπωνία και η Αυστραλία πιο μακριά από την Κίνα. «Στο εγγύς μέλλον, η Κίνα θα επηρεαστεί από δευτερογενείς κυρώσεις και αυτό το κόστος για την Κίνα πιθανότατα θα αυξηθεί καθώς η κατάσταση στην Ουκρανία επιδεινώνεται».
Την Πέμπτη, η Κίνα ανακοίνωσε ότι είναι πλήρως ανοιχτή στις εισαγωγές ρωσικού σιταριού. Ωστόσο, 24 ώρες αργότερα, οι αναφορές έδειξαν ότι τουλάχιστον δύο από τις μεγαλύτερες κρατικές τράπεζες της Κίνας περιόριζαν τη χρηματοδότηση για αγορές ρωσικών εμπορευμάτων.
Ο Leoni επεσήμανε ότι αν οι στρατιωτικές εντάσεις κλιμακωθούν σε ολόκληρη την Ευρώπη – όπου η Κίνα έχει μεγάλα οικονομικά συμφέροντα – η στάση του Πεκίνου μπορεί να αλλάξει. «Είδαμε πρόσφατα πώς τα ναυτικά μέσα τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της Ρωσίας ενεπλάκησαν σε ασκήσεις στη Μεσόγειο Θάλασσα: το Πεκίνο μπορεί να αλλάξει τον λογισμό του για τη Ρωσία αν οι στρατιωτικές εχθροπραξίες επεκταθούν, έστω και ήπια, σε αυτήν την περιοχή όπου το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου της Κίνας με την Ευρώπη ταξιδεύει μέσα».
Δημοκρατία Vs απολυταρχίας
Οι δυτικοί ηγέτες δεν κρύβουν την ανησυχία τους για την απάντηση του Πεκίνου. «Υπάρχουν τώρα δύο πολύ μεγάλες δυνάμεις, η Ρωσία και η Κίνα, που είναι απολύτως δεσμευμένες να ανατρέψουν αυτή την τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Και αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να σκεφτούμε πολύ έξυπνα για το τι θα κάνουμε στη συνέχεια», είπε στο BBC ο Τζέρεμι Χαντ, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας.
Το Πεκίνο γνωρίζει τις διπλωματικές συνέπειες που θα προκαλούσε μια τέτοια στάση. Αλλά ένας κυβερνητικός ερευνητής, ο οποίος θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του λόγω της ευαισθησίας του θέματος, ειρωνεύτηκε: «Ακόμα κι αν η Κίνα επέβαλε κυρώσεις στη Ρωσία, θα βελτιώνονταν οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ; Σε τελική ανάλυση, η Κίνα και η Ρωσία μοιράζονται σύνορα μήκους 4.000 χιλιομέτρων. Μακροπρόθεσμα, η Κίνα πρέπει να έχει καλές σχέσεις με τη Ρωσία».
Ο Μπάιντεν χαρακτηρίζει την διαφορά της Αμερικής με την Κίνα ως «δημοκρατία εναντίον απολυταρχίας». «Βρισκόμαστε στη μέση των τεράστιων αλλαγών στη γεωπολιτική και αν κοιτάξετε γύρω σας, πολλές χώρες είχαν περιπέτειες τα τελευταία χρόνια. Για την Κίνα, είναι μια ευκαιρία αλλά και μια πρόκληση», δήλωσε ο κυβερνητικός ερευνητής του Πεκίνου. «Προσθέτοντας τον παράγοντα της πανδημίας, θα είναι πολύ χαοτικό αυτό που ίσως συμβεί τα επόμενα χρόνια».
Με πληροφορίες από τον Guardian
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ