Του Χρ. Μανταρτζίδη
Ο κύκλος που άνοιξε με το PSI και την επαναγορά ομολόγων (debt buy-back) το 2012, συνέτριψε το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μεταβιβάζοντας σε αυτό την κρίση χρέους της οικονομίας.
Οι ελληνικές τράπεζες υπέστησαν τεράστιες ζημιές από τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου που κατείχαν στο χαρτοφυλάκιο τους.
Επιπλέον, και σε συνδυασμό με την μείωση ρευστότητας της οικονομίας, την γιγάντωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL) και με την μείωση των ΚΤΘ, παρουσιάστηκε, θέμα βιωσιμότητας των Τραπεζών. Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι το τραπεζικό σύστημα χρειαζόταν ισχυροποίηση. Ο τρόπος που επιλέχθηκε για να επιτευχθεί η ισχυροποίηση ήταν οι εγχώριες συγχωνεύσεις.
Ο ρόλος των συγχωνεύσεων
Οι συγχωνεύσεις –όπως και αν αυτές έγιναν τότε- ήταν ένα μεγάλο βήμα μπροστά για τον εξορθολογισμό και την ενίσχυση του τραπεζικού συστήματος. Δημιούργησαν μεγαλύτερες και ισχυρότερες Τράπεζες, οι οποίες ήταν ικανές να ¨βγουν¨ στις αγορές και να αντλήσουν ευκολότερα διεθνή κεφάλαια. Το άμεσο θέμα όμως της παροχής ρευστότητας από τις τράπεζες στην αγορά, δεν λύθηκε.
Η ολιγοπωλιακή δομή, που απέκτησε το τραπεζικό μας σύστημα, δεν συμβάλλει στην αποτελεσματική λειτουργία του και στην εκπλήρωση της βασικής του αποστολής, την τροφοδότηση δηλαδή της πραγματικής οικονομίας με τα απαιτούμενα κεφάλαια για την εύρυθμη λειτουργία των επιχειρήσεων και δημιουργεί προσκόμματα στη χρηματοδότηση κυρίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Σήμερα που οι ιδιαίτερες συνθήκες απαιτούν γενναία και καλώς στοχευμένη χρηματοδότηση της παραγωγής του ελληνικού επιχειρείν, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα αδυνατεί να ανταποκριθεί και να χρηματοδοτήσει την επανεκκίνηση των επιχειρήσεων. Οι Τράπεζες οι οποίες και διασώθηκαν χάρη στις θυσίες του ελληνικού λαού με τις αλλεπάλληλες ανακεφαλαιοποιήσεις, δείχνουν τουλάχιστον απρόθυμες να συμβάλουν ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, θέτοντας ανυπέρβλητα εμπόδια στην πρόσβαση τους σε ρευστότητα.
Στάση που αποτελεί πρόκληση
Ουσιαστικά αρνούνται το δανεισμό της συντριπτικής πλειοψηφίας των σχετικών αιτημάτων των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων θέτοντας πολύ αυστηρά κριτήρια. Η στάση αυτή αποτελεί ευθεία πρόκληση απέναντι στη ¨ψυχή¨ της ελληνικής οικονομίας, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και εγείρει πολλά ερωτήματα. Οι διοικήσεις των Τραπεζών οφείλουν να αντιληφθούν την κρισιμότητα των στιγμών και να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Να βοηθήσουν τους επιχειρηματίες που παλεύουν να κρατήσουν τις επιχειρήσεις τους ανοικτές.
Φυσικά και δεν χωρά αμφιβολία πως τραπεζικές χρηματοδοτήσεις χωρίς τραπεζικά κριτήρια δεν υφίστανται. Τα κριτήρια όμως εξαρτώνται από την ένταση και την έκτασή τους και ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες της αγοράς, θα πρέπει να οροθετούνται από τις δυνατότητες βιωσιμότητας των επιχειρήσεων, της αποπληρωμής των δανείων τους και το επίπεδο των εξασφαλίσεων και των εγγυήσεων.
Οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα βγήκαν βαριά τραυματισμένες από την 10ετή οικονομική κρίση και χτυπήθηκαν εκ νέου από την πανδημία. Είναι εξασθενημένες με οριακή λειτουργική κερδοφορία, και με υποτιμημένες και απαξιωμένες αξίες ακινήτων. Γι’ αυτό και οι Τραπεζίτες οφείλουν να προσαρμόσουν τα πιστοδοτικά κριτήρια και να βοηθήσουν το ελληνικό επιχειρείν.
Συνεταιριστικές τράπεζες
Η οικονομία μας έχει ανάγκη από τράπεζες. Το κενό που δημιουργήθηκε με την μεγάλη μείωση του αριθμού των τραπεζών επιβάλλεται να καλυφθεί άμεσα με την ενεργοποίηση των συνεταιριστικών τραπεζών οι οποίες θα πρέπει να ενισχυθούν με ιδιωτικά κεφάλαια και να μετασχηματισθούν σε εμπορικές τράπεζες.
Μέσω δε επέκτασης της αδείας τους (αυτές οι οποίες λειτουργούν σε επίπεδο νομού), να λειτουργούν σε περιφερειακό (αρχικά) επίπεδο. Αυτές αρχικά, θα αναλάβουν το ρόλο που είχαν στο παρελθόν οι μικρές και μεσαίες Τράπεζες, οι οποίες είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται τις ανάγκες των πελατών τους, να αφουγκράζονται τα προβλήματά τους, και να αντιδρούν με ταχύτητα, μειώνοντας ταυτόχρονα και το κόστος χρήματος και διαμεσολάβησης.
Επεκτείνουν και κατευθύνουν τη χρηματοδότηση σε παραγωγικές, ανταγωνιστικές και εξωστρεφείς επιχειρήσεις. Επιπλέον έτσι, δημιουργούνται οι απαραίτητες εκείνες συνθήκες οι οποίες οδηγούν στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης του κόσμου προς το τραπεζικό σύστημα.
Σήμερα, που η Ελληνική οικονομία χρειάζεται πιο πολύ παρά ποτέ ένα τραπεζικό σύστημα με μεγαλύτερο αριθμό τραπεζών και πιο δραστήριες τράπεζες, απαιτείται ο μετασχηματισμός των συνεταιριστικών τραπεζών σε εμπορικές μέσω της εισόδου στο Μετοχικό Κεφάλαιο ιδιωτών επενδυτών, με σκοπό το ελληνικό τραπεζικό σύστημα να ¨πάρει μπρος¨ ωθώντας την οικονομία και χρηματοδοτώντας τις επιχειρήσεις.
Ο Χρήστος Μανταρτζίδης είναι Οικονομολόγος και Διεθνολόγος
