Πιο επίκαιρα από ποτέ καθίστανται τα λόγια της Μελίνας Μερκούρη για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα, λίγες ώρες μετά την άρνηση του Βρετανού πρωθυπουργού, Ρίσι Σούνακ, να συναντηθεί με τον Έλληνα ομόλογό του, Κυριάκο Μητσοτάκη.
«Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ…», έλεγε χαρακτηριστικά η αείμνηστη ηθοποιός, που έδωσε μάχη για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην πατρίδα, από την οποία εκλάπησαν.
Ως Υπουργός Πολιτισμού, η Μελίνα Μερκούρη βρέθηκε στην Οξφόρδη, για να μιλήσει σε ένα debate για το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα, κατακεραυνώνοντας όλοι εκείνους που έκαναν λόγο για «Ελγίνεια Μάρμαρα».
«Υπάρχουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα. Όπως υπάρχει ο Δαβίδ του Michael Angelo, υπάρχει η Αφροδίτη του Da Vinci, υπάρχει ο Ερμής του Πραξιτέλη, υπάρχουν οι Ψαράδες στη θάλασσα του Turner, υπάρχει η Capella Sixtina. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα», σημειώνει σε υψηλούς τόνους.
«Είναι η δωροδοκία νόμιμη;»
Μάλιστα, με το γνωστό πάθος που τη διέκρινε, η «Ίλια» που λάτρεψε όλη η Ελλάδα προειδοποιούσε το βρετανικό κοινό ότι δεν θα μιλούσε ψύχραιμα για το θέμα, καθώς γνωρίζει «τι σημαίνουν τα γλυπτά αυτά για τον ελληνικό λαό […] που κλάπηκαν».
«Για να αφηγηθώ όλη την τερατωδία χρειάζεται αρκετός χρόνος και αρκετή ψυχραιμία. Οι λέξεις “λεηλασία”, “ερήμωση”, “αχαλίνωτη καταστροφή”, “αξιοθρήνητη συντριβή και συμφορά” δεν είναι δικές μου για να χαρακτηριστεί το γεγονός. Ειπώθηκαν από τους σύγχρονους του Elgin. Ο Horace Smith αναφέρεται στον Elgin σαν τον “ληστή των μαρμάρων”. Ο Lord Byron τον αποκάλεσε πλιατσικολόγο. Ο Thomas Hardy χαρακτήρισε αργότερα τα μάρμαρα σαν “αιχμάλωτους σε εξορία “.
Η κυβέρνησή μου έχει ζητήσει την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα. Μας το αρνήθηκαν. Ας σημειωθεί ότι δεν θα εγκαταλείψουμε ποτέ το αίτημα αυτό. Επιτρέψτε μου να απαντήσω τα μόνιμα επιχειρήματα ενάντια στην επιστροφή και να ασχοληθώ με αυτά ένα προς ένα.
Τα μάρμαρα πάρθηκαν με νόμιμη διαδικασία. Ρωτώ αν η δωροδοκία και εξαχρείωση των αξιωματικών δεν αντιτίθενται στη “νόμιμη διαδικασία”. Όταν ορίστηκε η Εξεταστική Επιτροπή, μελετώντας την πρόταση να αγοραστούν τα μάρμαρα, ο Elgin υπέβαλε έναν αναλυτικό πίνακα των δαπανών για τη απόκτησή τους. Παραθέτω απόσπασμά του: “Τα εμπόδια, οι διακοπές και οι αποθαρρύνσεις που δημιουργήθηκαν από τις ιδιοτροπίες και τις προκαταλήψεις των Τούρκων”… και υποβάλλει κονδύλι 21.902 λιρών για δώρα στις αρχές των Αθηνών. Είναι νόμιμο ποσό.
Και βεβαίως θα πρέπει να ρωτήσουμε: Είναι νόμιμο να διαπραγματεύεται με τους Τούρκους για το πιο πολύτιμο από τα ελληνικά υπάρχοντα όταν η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από τουρκικό ζυγό;», είχε πει μεταξύ άλλων η Μελίνα Μερκούρη.
Στο κλείσιμο της ομιλίας της, η σπουδαία ηθοποιός τόνιζε ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποτελούν την υπερηφάνεια των Ελλήνων, αλλά και το «ευγενέστερο σύμβολο τελειότητας».
«Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν για μας τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Είναι η υπερηφάνεια μας, είναι οι θυσίες μας. Είναι το ευγενέστερο σύμβολο τελειότητας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία.
Είναι οι φιλοδοξίες μας και το ίδιο το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητας. Είμαστε έτοιμοι να πούμε ότι θεωρούμε όλη την πράξη του Elgin σαν άσχετη, προς το παρόν. Λέμε στη Βρετανική Κυβέρνηση: Κρατήσατε αυτά τα γλυπτά για δύο σχεδόν αιώνες. Τα φροντίσατε όσο καλύτερα μπορούσατε, γεγονός για το οποίο και σας ευχαριστούμε.
Όμως τώρα, στο όνομα της δικαιοσύνης και της ηθικής, παρακαλώ δώστε τα πίσω. Ειλικρινά, πιστεύω ότι μια τέτοια χειρονομία εκ μέρους Μεγάλης Βρετανίας θα τιμούσε πάντα το όνομά της».
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ