Μετά από τις εκλογές του 1985, υπό το βάρος του δημοσιονομικού χρέους και της εξάντλησης των αποθεμάτων ξένου συναλλάγματος, το ΠΑΣΟΚ άρχισε να αλλάζει την πάλαι ποτέ αντιδυτική και αντικαπιταλιστική στάση του, προχωρώντας σε μια απόφαση, που σύντομα θα προκαλούσε τη «μήνιν» του λαού: τον δανεισμό από την τότε ΕΟΚ.
Ως αντάλλαγμα αυτού του μεγάλου δανείου, η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου επέβαλε ένα σκληρό πρόγραμμα λιτότητας, που αύξησε τα επιτόκια, μείωσε τους μισθούς, περιέκοψε τις κοινωνικές δαπάνες και περιόρισε σημαντικά το δικαίωμα στην απεργία.
Η σταδιακή μετεξέλιξη του ΠΑΣΟΚ, τάραξε τους υποστηρικτές του και τους κυβερνητικούς συμμάχους του, οδηγώντας στην παραίτηση ενός Υπουργού και την αποπομπή ενός άλλου, αλλά και στην έντονη αντιπολίτευση από το ΚΚΕ και σε συνεχείς απεργιακές κινητοποιήσεις από αγρότες και συνδικάτα, που η κυβέρνηση έσπασε με πολιτική επιστράτευσης και αστυνομικά μέτρα.
Παράλληλα, την ήδη εντεινόμενη απογοήτευση επιβάρυνε η αποκάλυψη οικονομικών σκανδάλων, με χειρότερο, ίσως, το σκάνδαλο Κοσκωτά, ο οποίος φυλακίστηκε τον Νοέμβριο του 1988 με την κατηγορία της κατάχρησης δισεκατομμυρίων από την τράπεζά του, με τη βοήθεια Υπουργών της κυβέρνησης, τους οποίος στήριζε από τα ΜΜΕ του.
Τα φίλα προσκείμενα στην αντιπολίτευση Μέσα οργίαζαν, κάνοντας λόγο ακόμη και για δωροδοκία του Ανδρέα Παπανδρέου από τον Κοσκωτά.
Σ’ αυτό το «πολεμικό» κλίμα, διεξήχθησαν οι βουλευτικές εκλογές της 18ης Ιουνίου 1989, που εξασφάλισαν τη νίκη στη ΝΔ, με ισχνό προβάδισμα έναντι του ΠΑΣΟΚ και χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Στις 2 Ιουλίου, η ΝΔ και ο νεοσυσταθείς Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη προχώρησε στον σχηματισμό της φιλελεύθερης – κομμουνιστικής κυβέρνησης Τζανή Τζαννετάκη, με στόχο τη σύσταση Ειδικού Δικαστηρίου και την παραπομπή σ’ αυτό ακόμη και τον Παπανδρέου, ο οποίος κατηγορήθηκε για την ηθική αυτουργία σε απιστία και την παθητική δωροδοκία για τη συμμετοχή του στο πολύκροτο σκάνδαλο.
Η πολιτική ευθύνη για το σκάνδαλο
Μάλιστα, υπερασπιζόμενος τον εαυτό του στη Βουλή, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αποδέχθηκε την πολιτική του ευθύνη για το σκάνδαλο, αλλά αρνήθηκε τις όποιες ποινικές ευθύνες, επισημαίνοντας ότι επρόκειτο για μια πολιτική δίωξη, που αποσκοπούσε τόσο στην προσωπική του πολιτική εξόντωση όσο και του ΠΑΣΟΚ.
Λίγους μήνες αργότερα, στις 5 Νοεμβρίου, η ΝΔ του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ξανακέρδισε τις εκλογές, λαμβάνοντας 148 έδρες (46,19%), ενώ το ΠΑΣΟΚ εξέλεξε 128 βουλευτές (40,68%) και ο Συνασπισμός 21 βουλευτές (10,97%).
Τέλος, στην πολιτική αστάθεια έθεσαν οι εκλογές που διεξήχθησαν στις 8 Απριλίου του 1990, με τη ΝΔ να κερδίζει για τρίτη συνεχόμενη φορά, εκλέγοντας 150 βουλευτές (46,89%), ενώ το ΠΑΣΟΚ μείωσε τα ποσοστά του με 38,61% (123 βουλευτές) και ο Συνασπισμός με 10,28% (19 βουλευτές).
Μετά το εκλογικό αποτέλεσμα, που επιβεβαίωνε την αδυναμία σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης, ο Μητσοτάκης συμφώνησε με τον πρόεδρο της ΔΗ.ΑΝΑ., Κωστή Στεφανόπουλο, να του παραχωρήσει τη μία του έδρα, αν και λίγες ημέρες μετά, το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο ανακοίνωσε ότι έγινε λάθος στην κατανομή των εδρών του κυβερνόντος κόμματος, με τη ΝΔ να βρίσκεται, τελικά, με 152 έδρες στη Βουλή.
Το «Βρώμικο ‘89» και το περιβόητο Ειδικό Δικαστήριο έληξε ουσιαστικά τον Απρίλιο του 1991, με την κατάρρευση του Μέμου Κουτσόγιωργα, ανθρώπου-κλειδί για την υπόθεση, μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου.
Έκτοτε, η κοινή γνώμη έπαψε να ενδιαφέρεται για τη δίκη, καθώς οι μάρτυρες που κατέθεσαν κατά του Παπανδρέου θεωρήθηκαν αναξιόπιστοι, εξ αιτίας των αντιφάσεων στις οποίες έπεφταν και στην αδυναμία τους να προσκομίσουν κάποιο στοιχείο που να αποδεικνύει την ποινική ευθύνη του προέδρου του ΠΑΣΟΚ.
Εννέα μήνες αργότερα, τον Ιανουάριο του 1992, ο Παπανδρέου κηρύχθηκε αθώος, στον Δημήτρη Τσοβόλα επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 2,5 και στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για 3 χρόνια, ενώ ο Γεώργιος Πέτσος ήρθε αντιμέτωπος με φυλάκιση 10 μηνών και στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για 2 χρόνια.
Ουσιαστικά, όμως, η έκβαση του Ειδικού Δικαστηρίου λειτούργησε υπέρ του ΠΑΣΟΚ, το οποίο, μετά από 8 έτη στη διακυβέρνηση της χώρας είχε χάσει τη συνοχή του, γεγονός που του επέτρεψε, το 1993, να επιστρέψει στην εξουσία.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ