Ήταν 23 Ιουλίου 1974, όταν η Χούντα κατέρρευσε στην Ελλάδα, οδηγώντας στη διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών και στον σχηματισμό μιας πρώτης Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, στην οποία συμμετείχαν πολιτικοί από την προδικτατορική ΕΡΕ και την Ένωση Κέντρου, αλλά και άτομα που συμμετείχαν στον αντιδικτατορικό αγώνα.
Η πρώτη μεταπολιτευτική – αν και όχι εκλεγμένη – κυβέρνηση ορκίστηκε στις 24 Ιουλίου και μερίμνησε για την απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας σε όσους την είχαν χάσει, σε αμνήστευση όλων των πολιτικών κρατουμένων, επαναλειτουργία των πολιτικών κομμάτων – μεταξύ των οποίων και του παράνομο από το 1947 ΚΚΕ – και κατάργηση του στρατοπέδου της Γυάρου.
Στο πλαίσιο εκδημοκρατισμού του κράτους, η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας αποφάσισε την «περί αποκαταστάσεως της δημοκρατικής νομιμότητος και ρυθμίσεως θεμάτων του δημοσίου βίου μέχρι του οριστικού καθορισμού του πολιτεύματος και της καταρτίσεως νέου Συντάγματος της Χώρας», επαναφέροντας το Σύνταγμα του 1952.
Στις 19 Σεπτεμβρίου, η κυβέρνηση, με ομόφωνη απόφαση του υπουργικού συμβουλίου, επέλεξε ως εκλογικό σύστημα την ενισχυμένη αναλογική, η οποία θα διευκόλυνε τον σχηματισμό μιας ισχυρής κυβέρνησης, με το πολιτικό σκηνικό να στήνεται κατά βάση γύρω από τέσσερα κόμματα: τη Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή, την Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις του Γεωργίου Μαύρου, το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου και την Ενωμένη Αριστερά του Ηλία Ηλιού.
Τα δυο νεοϊδρυθέντα κόμματα στόχευαν στο να μετατραπούν σε ισχυρές πολιτικές δυνάμεις, με τη Νέα Δημοκρατία, ιδεολογικό απόγονο της προδιδακτορικής Δεξιάς αλλά και κεντρώα στελέχη, και το ΠΑΣΟΚ να κηρύττει μια αντινατοϊκή και, γενικότερα, αντιαμερικανική ρητορική, η οποία ταυτιζόταν με τα πιστεύω μεγάλου μέρους της κοινωνίας, που είχε νωπά τα τραύματά της από την επταετή δικτατορία.
Διαφορετικό ήταν το κλίμα στην Αριστερά, όπου μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ είχαν προκύψει τρεις πολιτικές δυνάμεις – το ΚΚΕ, το ΚΚΕ εσωτερικού και η ΕΔΑ – οι οποίες αδυνατούσαν να καταλήξουν σε μια απόφαση συνεργασίας. Τελικά, δεδομένων των περιστάσεων, η τριμερής συνεργασία επετεύχθη με τον σχηματισμό της Ενωμένης Αριστεράς.
Μέχρι την 17η Νοεμβρίου του 1974, οπότε και διεξήχθησαν οι εκλογές, τα κόμματα είχαν την απόλυτη ελευθερία διοργάνωσης των προεκλογικών τους εκστρατειών και των πολιτικών τους συγκεντρώσεων. Είχαν τη δυνατότητα να εκφράσουν για πρώτη φορά, μετά την περίοδο της δικτατορίας, ισότιμα τις θέσεις τους τόσο στην κρατική τηλεόραση όσο και στο ραδιόφωνο.
Οι εκλογές του 1974 αποτέλεσαν την θριαμβευτική επάνοδο του Καραμανλή στην εγχώρια πολιτική, με τη Νέα Δημοκρατία να εξασφαλίζει το 54,37% των ψήφων και 220 έδρες στη Βουλή. Δεύτερο κόμμα αναδείχθηκε ο συνδυασμός της Ένωσης Κέντρου και των Νέων Δυνάμεων, το οποίο εξασφάλισε 60 έδρες (20,42%), ενώ ακολούθησαν το ΠΑΣΟΚ με 12 έδρες (13,58%) και η Ενωμένη Αριστερά με 8 βουλευτές (9,47%).
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ