Η Αφροδίτη της Μήλου είναι ένα από τα πιο διάσημα αγάλματα της αρχαιοελληνικής τέχνης και σήμερα (8/4) συμπληρώνονται 203 χρόνια από την ανακάλυψη της, την αρπαγή της από τους Γάλλους και το περιπετειώδες ταξίδι της στη Γαλλία όπου και εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι.
Το άγαλμα της Αφροδίτη της Μήλου (Venus de Milo για τους αλλόγλωσους) δημιουργήθηκε στην ύστερη ελληνιστική περίοδο (τέλη του 2ου π.Χ αιώνα), έχει ύψος 2.02μ, βάρος 900 κιλά και είναι φτιαγμένο από παριανό μάρμαρο. Απεικονίζει την θεά της ομορφιάς και του έρωτα, ημίγυμνη να φοράει μόνο το ιμάτιο δεμένο γύρω από τους γοφούς της. Τα δύο χέρια που λείπουν, πρέπει να καταστράφηκαν είτε κατά την ανασκαφή είτε κατά την μεταφορά.
Αρχικά πιστευόταν ήταν έργο του Πραξιτέλη ή του Σκόπα, όμως πλέον οι ειδικοί πιστεύουν ακράδαντα ότι το περίφημο άγαλμα είναι έργο του γλύπτη Αλέξανδρου από την Αντιόχεια.
Η ανακάλυψη του αγάλματος
Στις 8 Απριλίου 1820, ο Γεώργιος ή Θεόδωρος Κεντρωτάς, «εκτιμητής αξίας χωραφιών», δηλαδή κάτι σαν μεσίτης της εποχής, φέρεται να έσκαβε στο χωράφι του και έβγαζε πέτρες από αρχαία ερείπια που υπήρχαν εκεί. Τον βοηθούσε πιθανόν ο 18χρονος γιος του Αντώνης και ένας 20χρονος ανιψιός του. Λίγο πιο πέρα Γάλλοι αξιωματικοί έκαναν ανασκαφές για αρχαία. Κάποια στιγμή, η σκαπάνη του προσέκρουσε σε ένα λίθινο υπόγειο θόλο, κάτω από τον οποίο βρέθηκε το άγαλμα σε τουλάχιστον 6 κομμάτια. Τότε έτρεξαν να τον βοηθήσουν δύο Γάλλοι ναύτες που συμμετείχαν στις γειτονικές ανασκαφές. Όμως ο Κεντρωτάς προσπάθησε να ξανακαλύψει το άγαλμα γιατί φοβήθηκε ότι οι Γάλλοι θα το άρπαζαν ή θα απαιτούσαν να το αγοράσουν πιο φτηνά.
Σε επιστολές τους, οι Γάλλοι αναφέρουν ότι ο Κεντρωτάς άρχισε να συμπεριφέρεται επίτηδες με περιφρόνηση για τα ευρήματα ώστε να τους αποθαρρύνει και να εκμεταλλευτεί ο ίδιος το άγαλμα χωρίς την πίεσή τους που σωστά πίστεψε ότι θα του ασκούσαν. Εντούτοις οι Γάλλοι δεν αποχωρούσαν με τίποτε από την περιοχή και τον πίεζαν να συνεχίσουν όλοι μαζί το σκάψιμο, ώσπου βρέθηκε και το δεύτερο τμήμα του αγάλματος, οπότε πια ο Κεντρωτάς δεν μπορούσε να παριστάνει τον ανήξερο, αλλά ούτε και να περιφρουρήσει το έργο που είχε βρει στο χωράφι του.
Η φυγάδευσή του στη Γαλλία
Ο επικεφαλής των Γάλλων που έκαναν ανασκαφές δίπλα στο χωράφι του ήταν ο νεαρός τότε αξιωματικός Ολιβιέ Βουτιέ (Olivier Voutier, 1796-1877) που στη συνέχεια επισήμως παραιτήθηκε από το γαλλικό ναυτικό και πολέμησε με το πλευρό των Ελλήνων στην επανάσταση του 1821. Ο Βουτιέ που είχε σπουδάσει λίγη αρχαιολογία άρχισε να σχεδιάζει αμέσως το εύρημα και ειδοποίησε συμπατριώτες του για την μεγάλη ανακάλυψη, επειδή ο ίδιος δεν είχε αρκετά χρήματα για να το αγοράσει και κάποιοι είχαν κιόλας προτείνει στον Κεντρωτά αμοιβή 1.000 γροσιών. Ενημέρωσε επίσης ότι κοντά στο άγαλμα βρέθηκαν δύο αφιερώσεις ή Ερμές, μια ενός ηλικιωμένου και μία ενός νέου, όπως και πλίνθος (βάση δηλαδή) και κομμάτι με επιγραφή που ανέφερε το όνομα του γλύπτη. Επίσης, βρέθηκαν τμήματα του αριστερού χεριού, πολύ φθαρμένα, που φαινόταν να κρατούν μήλο, και οι Γάλλοι όπως και οι ντόπιοι νόμισαν ότι ίσως ανήκαν σε άλλο άγαλμα και είχαν βρεθεί τυχαία κοντά στην Αφροδίτη.
Το μυστικό έφτασε γρήγορα στα αυτιά τόσο του προξενικού πράκτορα της Γαλλίας στην Κωνσταντινούπολη όσο και των προκρίτων της Αθήνας. Ο πρώτος ενημέρωσε τον ελληνομαθή και αρχαιόφιλο σημαιοφόρο Ζυλ Ντυμόν Ντ’ Ουρβίλ, μέλος του πληρώματος γαλλικού πολεμικού πλοίου που ναυλοχούσε στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Ντ’ Ουρβίλ αμέσως έσπευσε στη Μήλο και επισκέφθηκε την οικία του Κεντρωτά. Μόλις αντίκρισε το άγαλμα, τον πλημμύρισε τόσος θαυμασμός ώστε επέστρεψε αμέσως στην Κωνσταντινούπολη και ενημέρωσε τον Γάλλο πρεσβευτή για την αξία του. Αυτός διέταξε το πολεμικό πλοίο να κατευθυνθεί στη Μήλο και να το παραλάβει πάση θυσία.
Εν τω μεταξύ, οι πρόκριτοι της Αθήνας έστειλαν με τουρκικό πλοίο τον ιερέα Βέργη στο νησί με εντολή να μεταφέρει το πολύτιμο εύρημα στην Αθήνα. Ο Βέργης έφθασε στη Μήλο και έπεισε τους ντόπιους και τις τουρκικές αρχές να τού παραδώσουν το άγαλμα. Το συσκεύασε σε ξύλινο κιβώτιο και ήταν έτοιμος να το φορτώσει το πλοίο, όταν για κακή του τύχη έφτασαν στο κυκλαδίτικο νησί οι Γάλλοι.
Με την απειλή των όπλων, οι Γάλλοι ναύτες απέσπασαν το πολύτιμο άγαλμα από τα χέρια Ελλήνων και Τούρκων και το μετέφεραν στο πολεμικό πλοίο, το οποίο κατευθύνθηκε αμέσως στη Γαλλία.
Το άγαλμα παραδόθηκε την 1η Μαρτίου 1821 στον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΗ΄ και αυτός το χάρισε στο Μουσείο του Λούβρου όπου και εκτίθεται μέχρι και σήμερα αποτελώντας ένα από τα κύρια εκθέματά του.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ