Το mynews.gr δεν ξεχνά και θυμάται…
Σαν σήμερα 27 Δεκεμβρίου, το 537 μ.Χ., εγκαινιάστηκε στην Κωνσταντινούπολη, από τον Ιουστινιανό, ο ναός της Αγίας Σοφίας, ένας ναός, που άντεξε πάνω από 65 σεισμούς και παρά τις λεηλασίες, που έχει υποστεί, παραμένει και σήμερα το ίδιο εντυπωσιακός.
Τα εγκαίνια αυτά, δεν ήταν βεβαίως τα πρώτα για τον ναό, καθώς η Αγία Σοφία θεμελιώθηκε πρώτη φορά από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο, το 330 μ.Χ. και εγκαινιάστηκε το 360 επί της αυτοκρατορίας του Κωνσταντίου Β΄ και μαζί με το ναό της Αγίας Ειρήνης αποτελούσε τον κύριο καθεδρικό ναό της πρωτεύουσας και έδρα του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης.
Το 532, μετά τη στάση του Νίκα, ο ναός κάηκε και τότε ο Ιουστινιανός οραματίστηκε να τον χτίσει εκ νέου, πού πιο εντυπωσιακό, έτσι ώστε να δεσπόζει στη Βασιλεύουσα και έχτισε το ναό στη μορφή που τον ξέρουμε μέχρι και σήμερα.
Ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό ρυθμό της τρουλαίας βασιλικής και συνδυάζει στοιχεία της πρώιμης βυζαντινής ναοδομίας, σε πολύ μεγάλη κλίμακα.
Αρχιτέκτονες της Αγίας Σοφίας είναι οι Ανθέμιος Τραλλιανός και Ισίδωρος ο Μιλήσιος.
Τα θεμέλια του μεγαλοπρεπή ναού θα μπουν στις 23 Φεβρουαρίου του 532 και για την ολοκλήρωση του κολοσσιαίου έργου δούλεψαν αδιάκοπα επί έξι χρόνια 10.000 τεχνίτες, ενώ ξοδεύτηκαν 320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ).
Επιπλέον, είχε χωρητικότητα για 23.οοο ανθρώπους!
Από κάθε σημείο, όπου υπήρχε Ελληνισμός, έγινε προσφορά:
Τα πράσινα μάρμαρα από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα τριανταφυλλιά από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την Αίγυπτο.
Από τον υπόλοιπο κόσμο προσφέρθηκαν τα πολύτιμα πετράδια, ο χρυσός, το ασήμι και το ελεφαντόδοντο, για τη διακόσμηση του εσωτερικού.
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των χρονογράφων, όταν ο Ιουστινιανός συνοδευόμενος από τον Πατριάρχη, Μηνά, εισήλθε από τις Βασιλικές Πύλες στο εσωτερικό του ναού για πρώτη φορά, αναφώνησε «Δόξα τω Θεώ, τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών».
Στο προαύλιο του ναού λέγεται πως υπήρχε κρήνη, στην οποία ανεγράφετο η καρκινική φράση «ΝΙΨΟΝΑΝΟΜΗΜΑΤΑΜΗΜΟΝΑΝΟΨΙΝ» (νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν, δηλ. ξέπλυνε τις αμαρτίες σου και όχι μόνο το πρόσωπό σου).
Η φράση αυτή, αν αναγνωσθεί ανάποδα (από δεξιά προς τα αριστερά) αποδίδει τις ίδιες λέξεις και επομένως και το αυτό νόημα.
Την εποχή του Ιουστινιανού, η Αγία Σοφία είχε χίλιους κληρικούς.
Για παραπάνω από χίλια χρόνια (537-1953), μέχρι και την άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου του 1453, που τελέστηκε η τελευταία λειτουργία, αποτελούσε κέντρο της Ορθοδοξίας και του ελληνισμού.
Εντός του ναού, ο λαός γιόρτασε θριάμβους, θρήνησε για συμφορές και αποθέωσε νέους αυτοκράτορες.
Στην τελευταία λειτουργία, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος , αφού προσευχήθηκε μαζί με τον λαό και ζήτησε συγνώμη για λάθην που πιθανόν έκανε, έφυγε για τα τείχη, όπου έπεσε μαχόμενος.
Η άλωση του ναού από τους Φράγκους
Στις 13 Απριλίου το 1204, οι σταυροφόροι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη και λεηλάτησαν την Αγία Σοφία, προκαλώντας στο εσωτερικό του ναού τεράστιες υλικές ζημιές.
Αυτό ήταν και η αρχή του τέλους για τη βυζαντινή αυτοκρατορία.
Η μετατροπή του ναού σε τζαμί
Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, οι Οθωμανοί μετέτρεψαν σε τζαμί την Αγία Σοφία και πραγματοποιήθηκαν στο ναό σημαντικές καταστροφές, καθώς ασβεστώθηκαν οι τοιχογραφίες εξαιτίας της ισλαμικής θεώρησης της απεικόνισης του ανθρώπινου σώματος ως βλασφημίας.
Ο ναός με την σπουδαία αρχιτεκτονική του αποτέλεσε πρότυπο για την κατασκευή διαφόρων τεμενών, ανάμεσα στα οποία βρισκόταν και το Μπλε Τζαμί.
Ο ναός έγινε μουσείο
To 1934, ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού της Τουρκίας μετέτρεψε το ισλαμικό τέμενος σε μουσείο και συγκεκριμένα άνοιξε τις πύλες του την 1η Φεβρουαρίου 1935.
Μέχρι τον Ιούλιο του 2020 συνέχισε να λειτουργεί ως μουσείο, ενώ λάμβαναν χώρα και πολιτιστικές εκδηλώσεις, μερικές από τις οποίες θεωρήθηκαν από ορισμένους ότι δεν αρμόζουν στον συγκεκριμένο χώρο, όπως επιδείξεις μόδας.
Στις 6 Δεκεμβρίου 1985, ανακηρύχθηκε από την UNESCO, Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και ξεκίνησαν προσπάθειες για τη διάσωση των ψηφιδωτών του ναού, οι οποίες και συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Επαναλειτουργία ως ισλαμικό τέμενος
Στις 10 Ιουλίου 2020, το Συμβούλιο της Επικρατείας της Τουρκίας αποφάσισε υπέρ της δυνατότητας μετατροπής σε τέμενος.
Αμέσως μετά, ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υπέγραψε τη σχετική απόφαση.
Σε διάγγελμά του ο Τούρκος πρόεδρος προανήγγειλε ότι η πρώτη μουσουλμανική προσευχή θα πραγματοποιηθεί στις 24 Ιουλίου.
Κατά της μετατροπής είχαν ταχθεί πολιτικές αρχές στις ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ενωση και τη Ρωσία καθώς και οι θρησκευτικές αρχές σε πλήθος χριστιανικών χωρών σε Κεντρική Αμερική, Υποσαχάρια Αφρική, Καραϊβική και Νότια Αμερική, αλλά και η UNESCO.
Μάλιστα, η τελευταία ανακοίνωσε ότι στην επόμενη συνεδρίασή της θα επανεξεταστεί ο χαρακτήρας του μνημείου.
Οι αντιδράσεις
Την έντονη αντίθεση και ανησυχία τους για τη μετατροπή, τόσο πριν όσο και μετά την ανακοίνωσή της, εξέφρασαν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος.
Ο πρώτος μάλιστα σε συνέντευξή του σε αμερικανική εφημερίδα δήλωσε: «Τι μπορώ να πω ως χριστιανός κληρικός και Ελληνας πατριάρχης στην Κωνσταντινούπολη;
Αντί να ενώσουμε, μια κληρονομιά 1.500 ετών, μας χωρίζει. Είμαι λυπημένος και συγκλονισμένος».
Την ίδια στιγμή, και οι αντιδράσεις από πλευράς της Εκκλησίας της Ελλάδος ήταν σφοδρές.
«Λυπάμαι βαθύτατα, που οι ισχυροί του κόσμου τούτου, οι περισσότεροι τουλάχιστον εξ αυτών, κρύβονται πίσω από το δάκτυλό τους ή μάλλον πίσω από τους δικούς τους γεωπολιτικούς και γεωστρατηγικούς υπολογισμούς», τόνισε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Ιερώνυμος.
Στις 24 Ιουλίου 2020, πραγματοποιήθηκε η πρώτη προσευχή των μουσουλμάνων, παρουσία του Τούρκου προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν, ενώ πλήθος πιστών συγκεντρώθηκε μπροστά από το ιστορικό μνημείο.
Η Τουρκία ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα με την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, τόνισε και συνέχισε
Το «τζαμί της Αγίας Σοφίας» θα είναι ανοιχτό σε όλους τους μουσουλμάνους, τους χριστιανούς, σε όλους τους ξένους.
Καλώ όλους να σεβαστούν την απόφαση για την Αγιά Σοφιά, η οποία ελήφθη από τα δικαστικά και εκτελεστικά όργανα της χώρας μας. Κατανοούμε όλες τις απόψεις που κατατίθενται στη διεθνή αρένα.
Ωστόσο, το ζήτημα αφορά την κυριαρχία της Τουρκίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρούμε σαν παραβίαση της ανεξαρτησίας μας οποιαδήποτε στάση ξεπερνά την έκφραση γνώμης».
Η χθεσινή αναφορά
Μάλιστα, μόλις, χθες, υπήρξε αναφορά από τον Ερντογάν.
Mε την τουρκική οικονομία να συνεχίζει να βρίσκεται υπό καθεστώς κατάρρευσης, παρά τη μικρή ανάκαμψη, που παρουσίασε η λίρα, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ρίχνει πάλι την…μπάλα στην εξέδρα.
Δεδομένου πως στη γείτονα χώρα έχει ξεκινήσει ήδη η προεκλογική περίοδος, χωρίς να είναι ακόμη βέβαια δεδομένο το πότε τελικά θα γίνουν εκλογές, ο Τούρκος Πρόεδρος μιλώντας στο κομματικά του στελέχη στην Κωνσταντινούπολη πρώτα απ’ όλα αναφέρθηκε στην Αγία Σοφία τονίζοντας πως η άλωση της πόλης έχει πολύ μεγάλη σημασία για τον αγώνα των Τούρκων.
Ειδικότερα αναφέρθηκε στην λειτουργία της ως τζαμί, επισημαίνοντας πως αυτό αποτελεί και την απόδειξη της άλωσης.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ