Στη Δυτική Μακεδονία, από χθες (23/12), προπαραμονή Χριστουγέννων, οι κάτοικοι στις πόλεις και τα χωριά της περιοχής ξεκίνησαν το εορταστικό δωδεκαήμερο, τραγουδώντας και χορεύοντας γύρω από τις φωτιές που έκαιγαν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Πρόκειται για έθιμα που έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και στα ρωμαϊκά Σατουρνάλια, ενώ στους χριστιανικούς χρόνους συνδέθηκαν με το θρησκευτικό γεγονός της γέννησης του Χριστού.
Οι φωτιές της Φλώρινας
Στην πλατεία Ηρώων, δίπλα από τον Σακουλέβα, το ποτάμι που διασχίζει την πόλη, άναψε χθες η μεγαλύτερη από όλες τις φωτιές της Φλώρινας. Πρόκειται για το πιο γνωστό από όλα τα Χριστουγεννιάτικα έθιμα της Δυτικής Μακεδονίας, η μεγαλύτερη γιορτή που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των επισκεπτών από όλη την Ελλάδα. Τα μεσάνυχτα 23 προς 24 Δεκέμβρη, κάθε γειτονιά ανάβει μία μεγάλη φωτιά και οι άνθρωποί της, κυρίως τα παιδιά, αναλαμβάνουν να την τροφοδοτούν με κέδρα και άλλα ξύλα που έχουν φροντίσει να συλλέξουν από το δάσος.
Στο πέρασμα του χρόνου, το έθιμο της φωτιάς κράτησε στοιχεία από τον μυσταγωγικό και αρχέγονο χαρακτήρα του, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί οι μπάντες με τα χάλκινα, που τις συναντά κανείς σε κάθε γειτονιά της Φλώρινας να παίζουν σκοπούς της περιοχής, με το τοπικό ξινόμαυρο κρασί και το τσίπουρο να ρέουν άφθονα.
«Κόλιαντα μπάμπω…»
Στα χωριά της Φλώρινας, του Αμυνταίου, της Εορδαίας και του Βοΐου οι κάτοικοι χόρευαν και τραγουδούσαν γύρω από την φωτιά «Κόλιαντα μπάμπω, Κόλιαντα», ενώ οι τοπικές ορχήστρες έπαιζαν τοπικούς παραδοσιακούς σκοπούς.
Οι «κλαδαριές» της Σιάτιστας
Η Σιάτιστα, με τα σπουδαία αρχοντικά και την αρχιτεκτονική κληρονομιά, φωτίστηκε χθες το βράδυ από τις 60 «κλαδαριές», τις φωτιές που έκαιγαν σε όλες τις γειτονιές της πόλης. Παρ’ ότι το θερμόμετρο έδειχνε 2 βαθμούς πάνω από το μηδέν, οι ντόπιοι, αλλά και οι εκατοντάδες επισκέπτες απόλαυσαν κόκκινα κρασιά από τα κελλάρια της Σιάτιστας, χορεύοντας και τραγουδώντας γύρω από τις «κλαδαριές».
Το έναυσμα του πατροπαράδοτου εθίμου έδωσε ο δήμαρχος Βοΐου, Χρήστος Ζευκλής, που άναψε την πρώτη «κλαδαριά» στην πλατεία της Γεράνειας.
Στις 23 Δεκεμβρίου, κάθε χρόνο, στη Σιάτιστα, ανάβουν οι «κλαδαριές», ένα έθιμο που έρχεται από τα βάθη των αιώνων.
Το μεσημέρι, τα παιδιά κάθε γειτονιάς συγκεντρώνουν τον «Λόζιο» στις πλατείες της πόλης, αλλά και σε κάθε γειτονιά. Ο «Λόζιος» είναι ξερόχορτα, άχυρα και μικρά ξύλα, που μαζεύουν από τα χωράφια και τα στοιβάζουν στα σημεία που θα ανάψουν οι «κλαδαριές».
Στη μέση της πλατείας ανοίγεται λάκκος, όπου βάζουν όρθιο ένα χοντρό ξύλο, το «βεργί», για να συγκρατεί τα ξερά χόρτα γύρω του.
Οι παλιότεροι, αλλά και οι νεότεροι της κάθε «κλαδαριάς» χτυπούν «τα κυπροκούδουνα, τα τζιουκάγια και τις γκαβανούζες», μοιράζοντας ευχές στους φίλους τους και τους επισκέπτες.
Η παράδοση αναφέρει ότι οι «κλαδαριές» συμβολίζουν τη φωτιά που άναψαν οι βοσκοί στη φάτνη του Θείου βρέφους.
Μόλις σβήσουν οι «κλαδαριές», πριν καλά καλά ξημερώσει, τα παιδιά θα ξεχυθούν στους δρόμους, με τις τζουμάκες (ξύλινο σφυρί) στα χέρια, για να πουν τα «κόλιαντα», τα παραδοσιακά κάλαντα.
Και, όπως αναφέρει ο λαογράφος, Γεώργιος Μπόντας, αν πέσουν σε τσιγκούνη νοικοκύρη τού λένε το κατάλληλο περιπαιχτικό τραγούδι:
«Αφέντη μου, στην κάπα σου ιννιά χιλιάδες ψείρες
άλλις γιννούν κι άλλις κλουσούν κι άλλις αυγουμαζώνουν
κι άλλις τουν Θεό παρακαλούν να μην τις ζιουματίσουν».
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ