Η 21η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης και γιορτάζεται την ημέρα της εαρινής ισημερίας, ώστε να «συνδυάζει το φως με το σκοτάδι», όπως πρότεινε η ποιήτρια, Λύντια Στεφάνου.
Στην Ελλάδα δυο είναι οι ποιητές που έχουν βραβευτεί με Νόμπελ, ο Γιώργος Σεφέρης και ο Οδυσσέας Ελύτης, ωστόσο η χώρα έχει βγάλει κορυφαίους δημιουργούς.
Τα ποιήματά τους έγιναν ευρέως γνωστά στο κοινό, όταν συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, που ήταν ο πρωτοπόρος ξεκίνησαν να μελοποιούν ποιήματα.
Στη συνέχεια, οι ποιητές συνεργαζόταν και ως στιχουργοί με τους συνθέτες, όπως ο Νίκος Γκάτσος που εξέδωσε μόνο μια ποιητική συλλογή και έγραφε στίχους, έχοντας σχεδόν μόνιμη συνεργασία με τον Μάνο Χατζιδάκι και άλλους κορυφαίους δημιουργούς, όπως οι Μίκης Θεοδωράκης, Σταύρος Ξαρχάκος και Δήμος Μούτσης.
Επίσης, ο Οδυσσέας Ελύτης έγραψε στίχους για το άλμπουμ «Θαλασσινό Τριφύλλι» του Λίνου Κόκοτου.
Ας δούμε λοιπόν δέκα ποιήματα από δέκα κορυφαίους Έλληνες ποιητές:
Αυτό το χώμα είναι δικό μας-Γιάννης Ρίτσος
Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Οι στίχοι:
Με τόσα φύλλα σου γνέφει ο ήλιος καλημέρα
με τόσα φλάμπουρα λάμπει, λάμπει ο ουρανός
και τούτοι μέσ’ τα σίδερα και κείνοι μεσ’ το χώμα.
Σώπα όπου να ‘ναι θα σημάνουν οι καμπάνες.
Αυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας.
Κάτω απ’ το χώμα μες στα σταυρωμένα χέρια τους
κρατάνε τις καμπάνας το σχοινί,
προσμένουνε την ώρα, προσμένουν να σημάνουν την ανάσταση
τούτο το χώμα είναι δικό τους και δικό μας
δεν μπορεί κανείς να μας το πάρει
Σώπα όπου να ‘ναι θα σημάνουν οι καμπάνες
Το θαλασσινό τριφύλλι-Οδυσσέας Ελύτης
Ερμηνεία: Ρένα Κουμιώτη
Μουσική: Λίνος Κόκοτος
Στίχοι:
Μια φορά στα χίλια χρόνια
του πελάγου τα τελώνια
μες στα σκοτεινά τα φύκια
μες τα πράσινα χαλίκια.
Το φυτεύουνε και βγαίνει
πριν ο ήλιος ανατείλει
το μαγεύουνε και βγαίνει
το θαλασσινό τριφύλλι.
Το θαλασσινό τριφύλλι ποιος
θα βρει να μου το στείλει.
Ποιος θα βρει να μου το στείλει
το θαλασσινό τριφύλλι.
Μια φορά στα χίλια χρόνια
κελαηδούν αλλιώς τ’ αηδόνια.
Δε γελάνε μήτε κλαίνε,
μόνο λένε μόνο λένε.
Μια φορά στα χίλια χρόνια
γίνεται η αγάπη αιώνια.
Να `χεις τύχη να `χεις τύχη
κι η χρονιά να σου πετύχει.
Το θαλασσινό τριφύλλι ποιος
θα βρει να μου το στείλει.
Ποιος θα βρει να μου το στείλει
το θαλασσινό τριφύλλι.
Σ’ Αγαπώ-Μυρτιώτισσα
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Ερμηνεία: Φλέρη Νταντωνάκη
Στίχοι:
Σ’ αγαπώ, δεν μπορώ
Τίποτ’ άλλο να πω
Πιο βαθύ, πιο απλό
Πιο μεγάλο!
Μπρος στα πόδια σου εδώ
Με λαχτάρα σκορπώ
Τον πολύφυλλο ανθό
Της ζωής μου
Τα δυο χέρια μου, να…
Στα προσφέρω δετά
Για να γείρεις γλυκά
Το κεφάλι
Κι η καρδιά μου σκιρτά
Κι όλη ζήλια ζητά
Να σου γίνει ως αυτά
Προσκεφάλι
Ω μελίσσι μου, πιες
Απ’ αυτόν τις γλυκές
Τις αγνές ευωδιές
Της ψυχής μου!
Σ’ αγαπώ τι μπορώ
Ακριβέ να σου πω
Πιο βαθύ, πιο απλό
Πιο μεγάλο;
Το δίχτυ-Νίκος Γκάτσος
Ερμηνεία: Τάκης Μπίνης
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Στίχοι:
Κάθε φορά που ανοίγεις δρόμο στη ζωή
μην περιμένεις να σε βρει το μεσονύχτι
έχε τα μάτια σου ανοιχτά βράδυ πρωί
γιατί μπροστά σου πάντα απλώνεται ένα δίχτυ
έχε τα μάτια σου ανοιχτά βράδυ πρωί
γιατί μπροστά σου πάντα απλώνεται ένα δίχτυ
Αν κάποτε στα βρόχια του πιαστείς
κανείς δε θα μπορέσει να σε βγάλει
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
Αυτό το δίχτυ έχει ονόματα βαριά
που είναι γραμμένα σ’ επτασφράγιστο κιτάπι
άλλοι το λεν του κάτω κόσμου πονηριά
κι άλλοι το λεν της πρώτης άνοιξης αγάπη
Αν κάποτε στα βρόχια του πιαστείς
κανείς δε θα μπορέσει να σε βγάλει
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
Άρνηση(Στο περιγιάλι το κρυφό)-Γιώργος Σεφέρης
Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Στίχοι:
Στο περιγιάλι το κρυφό
κι άσπρο σαν περιστέρι
διψάσαμε το μεσημέρι
μα το νερό γλυφό.
Πάνω στην άμμο την ξανθή
γράψαμε τ’ όνομά της
Ωραία που φύσηξε ο μπάτης
και σβήστηκε η γραφή .
Με τι καρδιά, με τι πνοή,
τι πόθους και τι πάθος
πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.
Μόνο-Κώστας Καρυωτάκης
Ερμηνεία: Γιάννης Πουλόπουλος
Μουσική: Γιάννης Σπανός
Στίχοι:
Αχ, όλα έπρεπε να ‘ρθούνε καθώς ήρθαν!
Οι ελπίδες και τα ρόδα να μαδήσουν.
Βαρκούλες να μου φύγουνε τα χρόνια,
να φύγουνε, να σβήσουν.
Έτσι, όπως εχωρίζαμε τα βράδια,
για πάντα να χαθούνε τόσοι φίλοι.
Τον τόπο που μεγάλωνα παιδάκι
ν’ αφήσω κάποιο δείλι.
Αχ, όλα έπρεπε να ‘ρθούνε καθώς ήρθαν!
Οι ελπίδες και τα ρόδα να μαδήσουν.
Βαρκούλες να μου φύγουνε τα χρόνια,
να φύγουνε, να σβήσουν.
Όλα έπρεπε να γίνουν. Μόνο η νύχτα
δεν έπρεπε γλυκιά έτσι τώρα να `ναι,
να παίζουνε τ’ αστέρια εκεί σαν μάτια
και σαν να μου γελάνε.
Μέσα στη βουή του δρόμου-Δημήτρης Παπανικολάου
Ερμηνεία: Domenica
Μουσική: Δημήτρης Κανελλόπουλος
Στίχοι:
Μέσα στη βουή του δρόμου
ήταν να βρω το όνειρό μου…
να το βρω και να το χάσω
και ούτε πια που θα το φτάσω
Μια στιγμή πέρασε μπρος μου
και ήταν η χαρά του κόσμου
η χαρά που μας ματώνει
σαν οι πιο μεγάλοι πόνοι
Όνειρο γλυκό και ξένο
και παντοτινά χαμένο
σε κρατώ στο νου μου ακόμα
σαν τριαντάφυλλο στο στόμα
Πέρασες όπως περνούνε
όσα δε θα ξαναρθούνε
σε κρατώ στο νου μου ακόμα
σαν τριαντάφυλλο στο στόμα
Πέρασες όπως περνούνε
όσα δε θα ξαναρθούνε
πουλιά που έχουν φτερουγίσει
σύννεφα μέσα στη δύση
Και άφησε το πέρασμά του
πέρασμα ζωής θανάτου
στην καρδιά μου σαν σφραγίδα
μία πεθαμένη ελπίδα
Θερμοπύλες-Κωνσταντίνος Καβάφης
Ερμηνεία: Γιάννης Γλέζος
Μουσική: Γιάννης Γλέζος
Στίχοι:
Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κι ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κι ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι,
κι όταν είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.
Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κι οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.
Βρέχει στη φτωχογειτονιά-Τάσος Λειβαδίτης
Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Στίχοι:
Μικρά κι ανήλιαγα στενά
και σπίτια χαμηλά μου
βρέχει στη φτωχογειτονιά
βρέχει και στην καρδιά μου
Αχ ψεύτη κι άδικε ντουνιά
π’ άναψες τον καημό μου
είσαι μικρός και δε χωράς
τον αναστεναγμό μου
Οι συμφορές αμέτρητες,
δεν έχει ο κόσμος άλλες
φεύγουν οι μέρες μου βαριά
σαν της βροχής τις στάλες
Νίκος Καββαδίας-Ένα μαχαίρι
Ερμηνεία: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Στίχοι:
Απάνω μου έχω πάντοτε στη ζωνη μου σφιγμένο
ένα παλιό αφρικάνικο ατσάλινο μαχαίρι
όπως αυτά που συνηθούν και παίζουν οι αραπάδες
που από έναν γέρο έμπορο αγόρασα στ’ Αλγέρι.
Θυμάμαι, ως τώρα να `τανε, το γέρο παλαιοπώλη,
όπου έμοιαζε με μια παλιά ελαιγραφία του Γκόγια,
ορθόν πλάι σε μακριά σπαθιά και σε στολές σχισμένες,
να λέει με μια βραχνή φωνή τα παρακάτου λόγια:
«Ετούτο το μαχαίρι, εδώ, που θέλεις ν’ αγοράσεις
με ιστορίες αλλόκοτες ο θρύλος το `χει ζωσει,
κι όλοι το ξέρουν πως αυτοί που κάποια φορά το `χαν,
καθένας κάποιον άνθρωπο δικό του έχει σκοτώσει.
Ο Δον Μπαζίλιο σκότωσε μ’ αυτό τη Δόνα Τζούλια,
την όμορφη γυναίκα του γιατί τον απατούσε.
ο Κόντε Αντόνιο, μια βραδιά, τον δύστυχο αδελφό του
με το μαχαίρι τούτο εδώ κρυφά δολοφονούσε.
Ένας αράπης τη μικρή ερωμένη του από ζήλεια
και κάποιος ναύτης Ιταλός ένα Γραικό λοστρόμο.
Χέρι με χέρι ξέπεσε και στα δικά μου χέρια.
Πολλά έχουν δει τα μάτια μου, μα αυτό μου φέρνει τρόμο.
Σκύψε και δες το, μια άγκυρα κι ένα οικόσημο έχει,
είναι αλαφρύ για πιάσε το δεν πάει ούτε ένα κουάρτο,
μα εγώ θα σε συμβούλευα κάτι άλλο ν’ αγοράσεις.»
Πόσο έχει; Μόνο φράγκα εφτά. Αφού το θέλεις πάρ’το.
Ένα στιλέτο έχω μικρό στη ζωνη μου σφιγμένο,
που η ιδιοτροπία μ’ έκαμε και το `καμα δικό μου,
κι αφού κανένα δε μισώ στον κόσμο να σκοτώσω,
φοβάμαι μη καμιά φορά το στρέψω στον εαυτό μου…
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ