Η Δέσποινα Καραμουζά, ιδιοκτήτρια και «χρυσή κληρονόμος» της ιστορικής Παλαιοβιβλιοθήκης της Θεσσαλονίκης ξεφυλλίζει τις αναμνήσεις, όπως τα χιλιάδες μεταχειρισμένα βιβλία που φιλοξενεί… προσωρινά στο υπόγειο «καταφύγιο» της Καμάρας , από το 1980.
Της Τάνιας Μοσχοπούλου
Πάντα πίστευα πως για να φτάσεις σε ένα μέρος που πραγματικά αξίζει, η πορεία δεν θα ήταν ανοδική. Το μυστικό, δηλαδή, είναι η σκάλα να οδηγεί σε κάποιο υπόγειο, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση της ιστορικής «Παλαιοβιβλιοθήκης της Θεσσαλονίκης».
Ένα μέρος για το οποίο είχα προλάβει να δημιουργήσω προσωπικές ιστορίες, πριν καν προλάβω κατέβω για πρώτη φορά τα δεκάδες σκαλοπάτια του. Ιστορίες, που δεν κατάφεραν όμως να γίνουν ποτέ τόσο ενδιαφέρουσες, όσο αυτές που μου διηγήθηκε η ιδιοκτήτρια ή καλύτερα η «κληρονόμος» της βιβλιοθήκης, Δέσποινα Καραμουζά.
«Μεγάλωσα σε ένα σπίτι με τεράστια βιβλιοθήκη και πορτραίτα του Καβάφη»
Προσπαθώντας να μου δώσει να καταλάβω την ιστορικότητα του χώρου στον οποίο βρισκόμουν, κάναμε μια… γρήγορη αναδρομή, 43 χρόνια πίσω. «Το μαγαζί υπάρχει από το 1980 σε ακριβώς αυτό το σημείο, δηλαδή σχεδόν 43 ολόκληρα χρόνια. Όλα αυτά τα χρόνια έχει περάσει τεράστιος όγκος βιβλίων. Το αστείο, μάλιστα, είναι πως σήμερα πέρασε μια κυρία και μου ζήτησε να της δώσω έντυπο κατάλογο με τα βιβλία, για να τον δει με την ησυχία της στο σπίτι. Φυσικά, με τόσες χιλιάδες βιβλία που υπάρχουν εδώ μέσα είναι αδύνατον να υπάρξει ποτέ κάτι τέτοιο».
Και όντως, τα βιβλία ήταν τόσα πολλά που πραγματικά απόρησα με το πώς κανείς μπορεί να έχει υπομονή για να τα… βγάλει πέρα με τις εκατομμύρια σελίδες του, μέχρι εκείνη να μου μιλήσει για τα παιδικά της χρόνια. Από την μια στιγμή στην άλλη, μου λύθηκε κάθε απορία.
«Το σπίτι μας πάντοτε είχε μια τεράστια βιβλιοθήκη και στους τοίχους αντί για κεντημένα σεμεδάκια είχαμε τα πορτραίτα του Καβάφη και του Παλαμά. Πολλές παιδικές που φωτογραφίες είναι κάτω από αυτά τα πορτραίτα. Θυμάμαι μια ζωή να παίρνω σακούλες βιβλία από το μαγαζί, να τα πηγαίνω στο σπίτι και να λέω στην αδερφή μου «έφερα να διαβάσουμε». Κάποτε, ήθελα να τα κρατήσω όλα, όμως δεν γίνεται έτσι. Κάποια στιγμή είπα στον εαυτό μου συνειδητά πως πρέπει να κόψω τους συναισθηματισμούς, γιατί κατάλαβα πως ένα βιβλίο ακόμη και αν το δώσεις, μπορείς να το ξαναβρείς και να ξαναπέσει στα χέρια σου».
«Ο μπαμπάς μου εκσυγχρόνισε τον όρο “Παλαιοβιβλιοπωλείο”, βάζοντας τότε τα βιβλία στα ράφια και εγώ σήμερα… στο διαδίκτυο»
Το να επιβιώσει μια παλαιοβιβλιοθήκη με μεταχειρισμένα βιβλία στην σύγχρονη εποχή σίγουρα δεν είναι μια απλή υπόθεση. Όμως, ακολουθώντας το όραμα του πατέρα της, η Δέσποινα Καραμούζα τα κατάφερε.
«Ο μπαμπάς μου θεωρούσε σημαντικό ότι ακόμη και στα Παλαιοβιβλιοπωλεία, τα βιβλία δεν πρέπει να είναι πεταμένα κάτω και σε στοίβες, αλλά είναι σημαντικό όλα τους να είναι καθαρά, τακτοποιημένα, φροντισμένα και με τις τιμές του, για να μπορεί ο πελάτης να ψάξει αυτό που θέλει με την ησυχία του.
Από την στιγμή που αποφάσισα, πως μετά τον θάνατο του πατέρα μου να του δώσω μια ευκαιρία αυτού του μαγαζιού, προσπαθήσαμε να μπούμε στη νέα εποχή με την δημιουργία του site. Κάπως έτσι γίναμε το μεγαλύτερο «σύγχρονο» Παλαιοβιβλιοπωλείο, εδώ και δύο χρόνια.
Παλιά είχα ένα όνειρο. Επειδή το μαγαζί λέγεται «Παλαιοβιβλιοθήκη της Θεσσαλονίκης» ήθελα να ανοίξουμε ακόμη ένα παράρτημα σε κάποιο άλλο μέρος, κυρίως σε κάποιο νησί. Και το μαγαζί εκεί να λέγεται πχ Η Παλαιοβιβλιοθήκη της Θεσσαλονίκης, στην Κρήτη. Με το διαδίκτυο και τις αποστολές σε όλη την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό- έχουμε στείλει βιβλία μέχρι και στην Αμερική- νιώθω πως ως ένα βαθμό υλοποίησα το όνειρό μου. Αυτό για μένα είναι πολύ μεγάλη ευτυχία!».
«Να πάει το βιβλίο στα χέρια που πρέπει-Αυτή είναι η αποστολή μας»
Μιλώντας για ευτυχία, η κουβέντα μας πήγε ασυναίσθητα στα συναισθήματα εκείνα που δεκάδες «επισκέπτες» της έχουν βιώσει και εκδηλώσει μπροστά στα μάτια της, όταν βρήκαν ανάμεσα στα ράφια τον δικό τους… θησαυρό!
«Η ευτυχία που βλέπεις στο πρόσωπο κάποιου όταν ψάχνει πολύ καιρό κάτι και το βρίσκει, είναι ανεκτίμητο συναίσθημα. Κάνει πραγματικά σαν να του έχεις χαρίσει κάτι τεράστιο. Μου έχουν τύχει πολλές τέτοιες περιπτώσεις και είναι πραγματικά η πηγή της χαράς και της ικανοποίησής μου. Ο πατέρας μου μου είχε μάθει πως καλύτερα να το δώσεις δώρο το βιβλίο σε κάποιον που θα το εκτιμήσει. Να πάει το βιβλίο στα χέρια που πρέπει. Αυτή είναι η αποστολή μας. Και όταν το πετυχαίνεις, λες πως εκπλήρωσες την αποστολή σου. Αυτή ήταν η φιλοσοφία του. Κάτι αντίστοιχο έγινε πράξη και πρόσφατα. Ήρθε μια νεαρή κοπέλα που μιλούσε με τόσο πάθος για τα βιβλία. Στο τέλος δεν της έβγαιναν τα χρήματα ακριβώς, έπρεπε να αφήσει κάποια και τελικά της τα έκανα δώρο».
«Βιώνω έντονο σεξισμό ως γυναίκα επιχειρηματίας σε έναν τέτοιο χώρο»
Πέρα όμως από τα θετικά συναισθήματα, θα υπάρξουν πάντα και εκείνοι που θα προσπαθήσουν να σου χαλάσουν την ημέρα, όπως μου εκμυστηρεύτηκε.
«Σε μια τέτοια δουλειά, όταν βλέπουν μια γυναίκα, γίνεται μια προσπάθεια να μειώσουν το προϊόν. Βιώνω έντονο σεξισμό ως γυναίκα επιχειρηματίας, γιατί υπάρχουν πολλοί άντρες και μάλιστα μεγαλύτερης ηλικίας που μπαίνουνε εδώ μέσα και προσπαθούνε να με κάνουν να νιώσω πως δεν ξέρω, ότι αυτοί έχουν διαβάσει χιλιάδες βιβλία παραπάνω από εμένα και πάει λέγοντας. Το κάνουνε απλά για να μου την πούνε και να με μειώσουν, για να πάει στραβά όλη μου η μέρα. Κάποτε με επηρέαζαν αυτοί οι άνθρωποι, πλέον όχι. Εκτός από τον τεράστιο όγκο βιβλίων, έχω να διαχειριστώ και τέτοιες συμπεριφορές και νοοτροπίες».
«Δεν φτάνει μια ζωή για να διαβάσουμε όλα αυτά που πρέπει…»
Η συζήτησή μας κράτησε πάνω από μια ώρα και ίσως χρειαζόμουν εκατοντάδες λέξεις παραπάνω για να καταγράψω τα όσα σημαντικά άκουσα να βγαίνουν από το στόμα της. Εκεί όμως που βρήκα τον εαυτό μου – και συνειδητά επιλέγω να κλείσω έτσι- είναι η εξής φράση:
«Δεν φτάνει μια ζωή για να διαβάσουμε όλα αυτά που πρέπει…
Το βιβλίο είναι ένας ολόκληρος κόσμος. Μπαίνεις μέσα και είναι στο χέρι σου να εκμεταλλευτείς το παραμικρό που μπορεί να σου προσφέρει αυτός ο νέος κόσμος. Αρχίζεις από κάτι και μετά λες για να διαβάσω και αυτό, για να δοκιμάσω και εκείνο . Και κάπως έτσι ξεδιπλώνονται πολλοί νέοι κόσμοι μπροστά σου… ».
- Παλαιοβιβλιοθήκη της Θεσσαλονίκης: Πλατεία Αγ.Παντελεήμονα 5 Καμάρα, Θεσσαλονίκη Ελλάδα
- Διεύθυνση: oldbookskaramouzas.com
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ