Η 9η Νοεμβρίου είναι αναμφίβολα ιστορική μέρα για τους Γερμανούς. Σημείο αναφοράς. Ηταν η μέρα, όπου καταγράφηκε η πτώση του «Τείχους» στο Βερολίνο.
Αλλωστε, σαν σήμερα συμπληρώνονται 32 χρόνια από τη μέρα, που άλλαξε τη Γερμανία, αλλά και την Ευρώπη.
Εκείνη τη μέρα, το 1989, το Τείχος του Βερολίνου “κατέρρεε” γεμίζοντας ενθουσιασμό τους κατοίκους της πολύπαθης πόλης.
Η πτώση του Τείχους στο Βερολίνο, τη νύχτα της 9ης προς 10η Νοεμβρίου 1989, σηματοδοτεί για ολόκληρο τον κόσμο το τέλος μιας εποχής.
“Berliner Mauer” ήταν στα Γερμανικά.
Πρόκειται για έναν τοίχο ύψους 2 μέτρων, ο οποίος χώριζε το Βερολίνο, σε Ανατολικό και Δυτικό.
Εκείνη τη μέρα, το 1989, μετά από χρόνια αναγκαστικού αποχωρισμού, οικογένειες και φίλοι επιτέλους ξανασυναντήθηκαν…
«Τείχος της Ντροπής»
Οι Δυτικοί το ονόμασαν «Τείχος του Αίσχους», το «Τείχος της Ντροπής».
Χτίστηκε το 1961 από τις αρχές της Ανατολικής Γερμανίας για να συγκρατήσει τη φυγή των κατοίκων της προς τη Δύση και γκρεμίστηκε από τους Βερολινέζους και των δύο πλευρών στις 9 Νοεμβρίου 1989.
Υπήρξε το κατ’ εξοχήν σύμβολο του «Ψυχρού Πολέμου» μεταξύ «δημοκρατικής» Δύσης και της «κομμουνιστικής» Ανατολής.
Οι διοικητικές ζώνες
Μετά τη λήξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου το 1945, οι σύμμαχοι, Βρετανία, Γαλλία, ΗΠΑ και Σοβιετική Ενωση, προχώρησαν στον διαχωρισμό της Γερμανίας σε διοικητικές ζώνες.
Η περιοχή, που επρόκειτο να εξελιχθεί σε Ανατολικό Βερολίνο, ελεγχόταν από τους Σοβιετικούς.
Η ηττημένη Γερμανία χωρίστηκε άλλωστε σε τέσσερις ζώνες κατοχής.
Με ανάλογο τρόπο χωρίστηκε και το Βερολίνο, η πάλαι ποτέ πρωτεύουσα της Πρωσίας, της Αυτοκρατορικής Γερμανίας και της Ναζιστικής Γερμανίας, σύμφωνα με τα όσα είχαν συμφωνηθεί το 1944 στο Λονδίνο.
Οι περίφημες αερογέφυρες
Το Βερολίνο βρισκόταν στη ζώνη επιρροής της Σοβιετικής Ενωσης, γεγονός που δημιούργησε πολλά από τα κατοπινά προβλήματα.
Τον Μάρτιο του 1948 οι Δυτικές δυνάμεις αποφάσισαν να ενώσουν τους τομείς που έλεγχαν και να δημιουργήσουν τη Δυτική Γερμανία. Το ίδιο έπραξαν και με το Βερολίνο.
Οι Σοβιετικοί αντέδρασαν με τον χερσαίο αποκλεισμό των Δυτικών τομέων της πόλης στις 24 Ιουνίου 1948. Οι Δυτικοί Σύμμαχοι άρχισαν να εφοδιάζουν το Δυτικό Βερολίνο μόνο από αέρος με τις περίφημες αερογέφυρες.
Στις 30 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου στο Ανατολικό Βερολίνο εγκαταστάθηκε ξεχωριστή δημοτική αρχή, με αποτέλεσμα τον ολοκληρωτικό χωρισμό του Βερολίνου σε Ανατολικό και Δυτικό.
Το 1949 τα γερμανικά εδάφη που κατείχε η Σοβιετική Ενωση αποτέλεσαν ίδια κρατική οντότητα, με την ονομασία Λαϊκή Δημοκρατική της Γερμανίας ή Ανατολική Γερμανία.
Μετά τον χωρισμό της Γερμανίας σε Ανατολική και Δυτική η επικοινωνία ανάμεσα στα δύο τμήματα του Βερολίνου έγινε εξαιρετικά δύσκολη.
Διαχωριστικό συρματόπλεγμα
Σταδιακά άρχισε να παρατηρείται κύμα φυγής των Ανατολικογερμανών προς τη Δύση, ιδίως μετά την εργατική εξέγερση του Ιουνίου του 1953, που συντρίφτηκε από τους Σοβιετικούς.
Για να σταματήσουν τη μαζική έξοδο των πολιτικών προσφύγων, οι αρχές της Ανατολικής Γερμανίας με τη σύμφωνη γνώμη των Σοβιετικών αποφάσισαν την ανέγερση ενός φράχτη.
Τυπικά, η απόφαση εγκρίθηκε από τη Λαϊκή Εθνοσυνέλευση (Volkskammer) και τη νύχτα της 12ης προς τη 13η Αυγούστου 1961 άρχισε να υψώνεται ανάμεσα στα δύο τμήματα του Βερολίνου ένα διαχωριστικό συρματόπλεγμα, που εμπόδιζε την ελεύθερη επικοινωνία του Δυτικού με το Ανατολικό Βερολίνο και την υπόλοιπη Ανατολική Γερμανία.
Από μπετόν
Αργότερα, καθώς οι σχέσεις μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας οξύνονταν, το συρματόπλεγμα αντικαταστάθηκε με τοίχο από μπετόν, ως 2 μέτρα ύψος, ενισχυμένο με συρματόπλεγμα στην κορυφή.
Σχεδιασμένο κατά τα στρατιωτικά πρότυπα και εξοπλισμένο με παρατηρητήρια, προβολείς και συρματοπλέγματα, το Τείχος αντανακλούσε την αδυναμία Δυτικών και Σοβιετικών να επιλύσουν το ζήτημα του Βερολίνου και να δώσουν τέλος στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με την υπογραφή συνθήκης ειρήνης.
Φρουρείτο σε καθορισμένες από τις ανατολικογερμανικές αρχές διόδους και από σκοπιές κατά διαστήματα, σε όλο το μήκος του, που έφθανε τα 45 χιλιόμετρα.
Η απομόνωση του Δυτικού Βερολίνου από την ενδοχώρα της Ανατολικής Γερμανίας εξασφαλίστηκε με ηλεκτροφόρα καλώδια και προβολείς, που σάρωναν κάθε σπιθαμή του γυμνού εδάφους.
Η Δύση εκμεταλλεύτηκε ιδεολογικά το γεγονός για να καταδείξει την ανελευθερία και την καταπίεση, που επικρατούσε στις κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.
Στις 26 Ιουνίου 1963 ο Αμερικανός πρόεδρος Κένεντι επισκέφθηκε το διαιρεμένο Βερολίνο και αρχίζει το λόγο του με την περίφημη φράση: «Ich bin ein Berliner» (Είμαι κι εγώ Βερολινέζος).
Πάντως, σε μία προσπάθεια να χαλαρώσει η ένταση, οι τέσσερις νικήτριες δυνάμεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου υπέγραψαν τον Σεπτέμβριο του 1970 τη Συμφωνία του Βερολίνου, η εφαρμογή της οποίας ανατέθηκε στους αξιωματούχους των δύο γερμανικών κρατών.
«Είμαστε ένα έθνος!»
Με την άνοδο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στην ηγεσία της Σοβιετικής Ενωσης το 1986 ένας άνεμος αλλαγής άρχισε να φυσά στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Οι πολιτικές της «περεστρόικα» και της «γκλάσνοστ» βρήκαν πεδίο εφαρμογής και στις χώρες του ανατολικού μπλοκ.
Με το άνοιγμα των συνόρων των άλλων σοσιαλιστικών χωρών προς τη Δύση, ένα νέο κύμα ανατολικογερμανών πολιτών διέφευγε στη Δυτική Γερμανία μέσω της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Τσεχοσλοβακίας.
Η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας αιφνιδιασμένη από τις εξελίξεις αποφάσισε να ανοίξει τα σύνορα της χώρας με τη Δύση στις 9 Νοεμβρίου 1989.
Μετά την εξέλιξη αυτή, το Τείχος, που χώριζε το Βερολίνο για 28 χρόνια δεν είχε λόγο ύπαρξης και άρχισε να κατεδαφίζεται πάραυτα, με πρωτοβουλία των Βερολινέζων.
Στο κέντρο του Βερολίνου, νέοι άνθρωποι και από τις δύο πλευρές άρχισαν να γκρεμίζουν το τείχος, με σφυριά και αξίνες ενώ τα συνοριακά περάσματα πλημμύρισαν με κόσμο.
Την επόμενη μέρα, ο καγκελάριος της δυτικής Γερμανίας, Χέλμουτ Κολ, θα έλεγε απευθυνόμενος σε ένα πλήθος 20.000:
«Είμαστε ένα έθνος!».
Μέσα σε 24 ώρες, 100.000 άνθρωποι είχαν περάσει στη δυτική πλευρά.
Εναν περίπου χρόνο αργότερα, στις 3 Οκτωβρίου 1990, η Γερμανία επανενώθηκε.
Το πρώτο θύμα
Στη διάρκεια των 28 χρόνων της ύπαρξης του Τείχους, τουλάχιστον 136 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να διαφύγουν στη Δύση.
Το πρώτο θύμα υπήρξε η 58χρονη νοσοκόμα, Ιντα Ζίκμαν, η οποία σκοτώθηκε στις 22 Αυγούστου 1961 στην προσπάθειά της να διαφύγει στο Δυτικό Βερολίνο, όπου ζούσε η αδελφή της.
Η κακή του τύχη
Τελευταίος χρονολογικά στη μακάβρια λίστα ήταν ο 33χρονος άνεργος ηλεκτρολόγος, Βίνφριντ Φρόιντενμπεργκ, ο οποίος κατάφερε με αυτοσχέδιο αερόστατο να περάσει στο Δυτικό Βερολίνο, αλλά για κακή του τύχη αυτό κατέπεσε και συνετρίβη, με αποτέλεσμα να βρει ακαριαίο θάνατο (ήταν στις 29 Αυγούστου 1989).
Σημείο Τσάρλι (Checkpoint Charlie)
Το σημείο ελέγχου Τσάρλι (Checkpoint Charlie ή Checkpoint C) ήταν το όνομα, που έδωσαν οι Δυτικοί Σύμμαχοι στο πιο γνωστό σημείο διέλευσης του Τείχους του Βερολίνου μεταξύ του Ανατολικού και του Δυτικού Βερολίνου κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Προορισμός για αμέτρητους επισκέπτες του Βερολίνου, το Σημείο Ελέγχου Τσάρλι, Chechpoint Charlie, ήταν ένα από τα κυριότερα περάσματα μεταξύ ανατολής και δύσης για διπλωμάτες, αξιωματούχους, δημοσιογράφους και τουρίστες, οι οποία λάμβαναν ημερήσιες άδειες.
Ενα λιγότερο γνωστό γεγονός για το Checkpoint Charlie, είναι το πώς πήρε το όνομά του.
Charlie, είναι το τρίτο γράμμα του φωνητικού αλφάβητου του ΝΑΤΟ. Το συγκεκριμένο σημείο ελέγχου ήταν το τρίτο που καθιερώθηκε, μετά το Helmstedt-Marienborn (Alpha) και το δεύτερο, Dreilinden-Drewitz (Bravo).
Σήμερα, βρίσκεται στο Μουσείο των Συμμάχων στη συνοικία Ντάλεμ του Βερολίνου.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ