Πέντε φορές πήγε στη Σμύρνη και στα γύρω χωριά από το 2003 και μετά ο Σταμάτης Βαρυπάτης.
Τα μέρη που έζησαν οι δικοί του, τα μέρη που άφησαν στα τέλη του Αυγούστου του 1922, πριν τον χαλασμό, την καταστροφή, τον ξεριζωμό.
Είχαν αλιευτικά σκάφη και μπόρεσαν να φύγουν μέσα στον χαλασμό από τη Μικρά Ασία, χαράσσοντας τη δική τους Οδύσσεια για να βρεθούν στη Νέα Κρήνη. Έφυγαν από το χωριό Παπά Σκάλα, έξω από τη Σμύρνη.
Ο κύριος Βαρυπάτης Σταμάτης, είναι ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Προσφύγων Μικρασιατών Ν. Κρήνης «Η Αγία Παρασκευή».
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ: Χρήστο Νάσκα
Μίλησε στο mynews.gr για τη θλιβερή επέτειο των 100 χρόνων της Μικρασιατικής Καταστροφής, τις αναμνήσεις και τη ζωή των δικών του ανθρώπων που άφησαν τα πάντα εκεί και ήρθαν κυνηγημένοι για να ζήσουν στην Ελλάδα.
Επίσης, μας μίλησε και για τον σύλλογο που προεδρεύει, τη διατήρηση της παράδοσης, τις δυσκολίες που υπάρχουν.
Αλλά πάντα θα έχει στο μυαλό του τις αναμνήσεις των δικών του ανθρώπων που ήρθαν από ένα χωριό έξω από τη Σμύρνη, το Παπά Σκάλα
-Πώς ξεκίνησε και ποια είναι η διαδρομή του Πολιτιστικού Συλλόγου Προσφύγων Μικρασιατών Ν. Κρήνης «Η Αγία Παρασκευή»;
«Ο Σύλλογος ιδρύθηκε το 2002 από πρόσφυγες πρώτης και δεύτερης γενιάς με σκοπό τη δάσωση και προβολή της μουσικοχορευτικής μας παράδοσης και του πολιτισμού των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.
Οι δραστηριότητες που έχουμε αναπτύξει είναι πολλαπλές. Λειτουργούν χορευτικά τμήματα, παιδιών και ενηλίκων και τμήμα χορωδίας. Διαθέτει πλούσια ιματιοθήκη με πιστά αντίγραφα φορεσιών από τη Σμύρνη, την Ερυθραία και από τη Θράκη.
Έχουμε πραγματοποιήσει πλήθος εκδηλώσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ κεντρική εκδήλωση είναι η εκδήλωση «Ξεριζωμού, Μνήμης και Προσφυγιάς» που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου.
Ο Σύλλογος είναι ένα ζωντανό κύτταρο που έχει στόχο να διατηρήσει ζωντανές τις παραδόσεις της πολιτιστικής μας κληρονομιάς».
Υπάρχει ενδιαφέρον από τους νέους να συμμετέχουν σε μια τέτοια διαδικασία;
«Ο Σύλλογός μας έχει 1.300 μέλη» μας λέει αρχικά και συνεχίζει: «Δυστυχώς το πρόβλημα των νέων ανθρώπων , όπως ταλαιπωρεί και τους υπόλοιπους πολιτιστικούς συλλόγους, ταλαιπωρεί και τον δικό μας. Ενώ βοηθάνε και είναι πολύ κοντά στις δραστηριότητες του συλλόγου μας, ο νέος κόσμος έρχεται μέχρι τα 14-15 και μετά σιγά-σιγά χάνεται, εξαφανίζεται. Και θα επανέλθει όταν γίνει 30-35 χρονών. Είναι ένα γενικό πρόβλημα που ταλανίζει όλους τους συλλόγους».
«Δεν μπορούν να αποτυπωθούν με ακρίβεια τα αποτρόπαια γεγονότα και οι φρικαλεότητες»
Αφήνουμε όμως αυτό που συμβαίνει σήμερα και επιστρέφουμε στο παρελθόν, στο 1922 και στη Μικρασιατική Καταστροφή και τι σημαίνουν για τον κύριο Βαρυπάτη αυτές οι δυο λέξεις.
«Συμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, μια από τις πιο θλιβερούς επετείους της νεότερης ιστορίας.
Οι πρόσφυγες που ξεριζώθηκαν από την Ιωνική γη, τον Πόντο, την Καππαδοκία, τη Θράκη, έφτασαν στην Ελλάδα έχοντας χάσει τα πάντα για να συνεχίσουν τη ζωή τους.
Έχουν γραφτεί πολλά για αυτή την τραγική χρονιά, αλλά όσα και να γραφτούν δεν θα είναι ποτέ αρκετά για να αποτυπώσουν με ακρίβεια τα αποτρόπαια γεγονότα και τις φρικαλεότητες που αντιμετώπισε ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας» μας απαντά ο πρόεδρος Πολιτιστικού Συλλόγου Προσφύγων Μικρασιατών Ν. Κρήνης «Η Αγία Παρασκευή».
-Τι πιστεύτε πως έφταιξε και η Ελλάδα έφτασε σε αυτόν τον όλεθρο το 1922;
«Πιστεύω ότι οι μεγάλες δυνάμεις εκείνης της εποχής βρήκαν στην Ελλάδα έναν τρόπο για να πιέσουν καταστάσεις. Με την ελπίδα ότι θα ελευθερωθούν τα δικά μας εδάφη, γιατί τα παράλια της Μικράς Ασίας είναι από τα αρχαία χρόνια εδάφη Ελλήνων. Στην αρχή βοήθησαν την Ελλάδα οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής, αλλά μετά την πούλησαν.
Τη βοήθησαν να πάει και να ελευθερώσει τα δικά της εδάφη, άλλωστε μην ξεχνάμε πως η Ελλάδα εκείνη την εποχή ήταν ένα αξιόμαχο κράτος. Αποκλειστικά υπεύθυνες είναι οι μεγάλες δυνάμεις που ενώ είχαν πει ότι θα βοηθούσαν την Ελλάδα στη συνέχεια την άφησαν ξεκρέμαστη στα χέρια των Τούρκων».
Ταξίδι στη Σμύρνη και στη γη των προγόνων
Σμύρνη και τα χωριά της , Παπά Σκάλα, Κορδελιό, Μενεμένη, Ερυθραία, Τσεσμές, Αγία Παρασκευή, Καράμπουρνου, αυτά είναι τα μέρη των προγόνων του κυρίου Σταμάτη Βαρυπάτη.
Πέντε φορές έχει πάει στη Σμύρνη και όπως λέει στο mynews.gr : «Την πρώτη φορά που πήγαμε το 2003 τα συναισθήματα ήταν πάρα πολύ δυνατά. Ήταν η πρώτη εκδρομή που έκανε ο σύλλογος και μείναμε στη Σμύρνη οκτώ μέρες.
Προσπαθήσαμε να βρούμε τους τόπους των προγόνων μας από τις πληροφορίες που μας είχαν δώσει οι γονείς μας. Προσπαθήσαμε όσο ήταν εφικτό να βρούμε τα μέρη μας, βρήκαμε σπίτια με Ελληνικά ονόματα ανθρώπων που ήταν μαζί μας. Όσες φορές και να πας στις αλησμόνητες πατρίδες τα συναισθήματα είναι τα ίδια.
Εκείνα τα χρόνια έβαζαν πάντα το όνομά τους έξω από τα σπίτια και βρέθηκαν σπίτια, το 2003 που πήγαμε, να έχουν Ελληνικά ονόματα. Το δικό μας σπίτι δεν βρέθηκε.
Ο πατέρας μου και η μητέρα μου γεννήθηκαν εκεί, ήταν πρόσφυγες πρώτης γενιάς, και έφυγαν με τον διωγμό από εκεί σε ηλικία επτά και έξι χρονών αντίστοιχα. Ήταν από το χωριό Παπά Σκάλα, δίπλα στο Κορδελιό».
Πώς ήταν όμως η αντιμετώπιση των Τούρκων όταν έβλεπαν Έλληνες μετά από τόσα χρόνια;
«Μας αντιμετώπισαν πάρα πολύ φιλικά», λέει στο mynews.gr ο κύριος Σταμάτης Βαρυπάτης και συνεχίζει: «Μας έκανε εντύπωση πως όπου και να πηγαίναμε μας υποδέχονταν φιλικά, με αγκαλιές, μας έλεγαν: Από την Ελλάδα; Δικοί μας άνθρωποι. Και οι περισσότεροι ήξεραν Ελληνικά και μας αντιμετώπιζαν σαν δικούς τους ανθρώπους».
Θυμάται με σεβασμό το παρελθόν των γονιών του και παράλληλα μας εξηγεί το πως μπόρεσαν να φύγουν.
«Οι δικοί μας εκείνα τα χρόνια και σε εκείνα τα μέρη ήταν αλιείς, είχαν τα δικά τους σκάφη. Την κουρίτα, ένα παραδοσιακό σκάφος. Μπήκαν στο σκάφος τέλη Αυγούστου του 1922 και θυμάμαι σαν παραμύθι τη μητέρα μου να μου λέει το πως έφυγαν.
Μπήκαν στις κουρίτες, πέρασαν πρώτα στη Χίο, μετά στη Λέσβο, από εκεί στην Αλεξανδρούπολη και μετά ήρθαν εδώ στη Θεσσαλονίκη. Η πλειοψηφία των κατοίκων εκείνων των ωριών ήταν ψαράδες και είχαν τα δικά τους σκάφη.
Μπόρεσαν να φύγουν έτσι και δεν θρήνησαν πολλά θύματα, μπήκαν στα αλιευτικά τους σκάφη και έφυγαν.
Ταλαιπωρία αφάνταστη να έρθουν στην Ελλάδα».
Είναι όμως και κάποιες μαρτυρίες που «σημαδεύουν» τον άνθρωπο που έχει ακούσει μαρτυρίες από ανθρώπους που έζησαν τον ξεριζωμό. Για τον Σταμάτη Βαρυπάτη αυτή που δεν θα ξεχάσει είναι η εξής:
«Δεν θα ξεχάσω αυτό που μου είπαν.
Η φωτιά είχε ξεκινήσει στη Σμύρνη και προσπαθούσαν να δουν αυτή την καταστροφή και ο παππούς με τη γιαγιά έλεγαν στα παιδιά: Κοιτάξτε τα σπίτια μας, κοιτάξτε την πόλη μας, κοιτάξτε τις περιουσίες μας.
Δεν θα τα ξαναδούμε. Φυσικά πάντα στο βάθος της καρδιάς τους είχαν την ελπίδα πως θα ξαναγυρίσουν».
Ο ερχομός εκατομμυρίων προσφύγων δεν άλλαξε μόνο τη δική τους ζωή με τον πιο βάρβαρο τρόπο, αλλά και ολόκληρη τη δομή της τότε κοινωνίας στην Ελλάδα, από το 1922-23 και μετά.
Τι «μπόλιασαν» την Ελλάδα οι πρόσφυγες που ήρθαν από τη Μικρά Ασία ρωτάμε τον κύριο Βαρυπάτη και μας απαντά:
«Κατάφεραν καταρχήν να ορθοποδήσουν πολύ γρήγορα, η εργατικότητα ήταν στο DNA τους.
Κατάφεραν μέσα από τη δουλειά να φτιάξουν όχι μόνο τη Νέα Κρήνη ζούμε εμείς τώρα, αλλά όπου υπάρχει προσφυγιά. Κατάφεραν οι πρόσφυγες τότε, να ορθοποδήσει και η Ελλάδα γιατί η Ελλάδα όταν ήρθαν ήταν μια φτωχή χώρα.
Και να πούμε και αυτό, πως οι ντόπιοι κάτοικοι δεν τους ήθελαν τους θεωρούσαν ξένο σώμα, αλλά αυτοί κατάφεραν, όπως είπα και πριν, με την εργατικότητά τους να ορθοποδήσουν μαζί με την Ελλάδα.
Ο απόηχος της καταστροφής;
Ένα εκατομμύριο νεκροί, 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες, αλλά κατάφεραν να μεταφέρουν την κρυμμένη ομορφιά της Μικράς Ασίας στη μητέρα Ελλάδα μέσα σε άθλιες συνθήκες.
Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ και θα τιμάμε τη μνήμη τους. Κάθε χρόνο διοργανώνουμε εκδήλωση και αναπαράσταση των του ερχομού των προσφύγων από θαλάσσης.
Για τον κύριο Σταμάτη Βαρυπάτη η 14η Σεπτεμβρίου είναι:
«Μια μέρα απέραντης θλίψης για τους χιλιάδες Έλληνες που σφαγιάσθηκαν. Είναι μια μέρα νοσταλγίας και θύμησης των πατρίδων μας στα χώματα της Μικράς Ασίας.
Επίσης, είναι μια μέρα δέσμευσης για νέα γενιά Ελλήνων να διατηρεί άσβεστη και αναλλοίωτη την ιστορική μνήμη».
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ